ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ ഒരു രൂപ നോട്ടിന് 72 വയസ്

ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രമായതിന് ശേഷം പുറത്തിറങ്ങിയ ആദ്യ ഒരു രൂപ കറൻസി നോട്ടിന് 72 വയസ് തികഞ്ഞു. 1949 ഓഗസ്റ്റ് പന്ത്രണ്ടിനാണ് ഈ നോട്ടിന്റെ  പിറവി. മലയാളിയായ കേന്ദ്ര ധനകാര്യ സെക്രട്ടറി കെ. ആർ.കെ. മേനോനാണ് ഈ നോട്ടിൽ ഒപ്പു വെച്ചിരിക്കുന്നത്. 

നിലവിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ഏറ്റവും ചെറിയ ഇന്ത്യൻ കറൻസി നോട്ടാണ് ഒരു രൂപ, മാത്രമല്ല ഇന്ത്യൻ സർക്കാരാണ് ഒരു രൂപയും  നാണയങ്ങളും  പുറത്തിറക്കുന്നത്. മറ്റെല്ലാ കറൻസി നോട്ടുകളും റിസർവ് ബാങ്കാണ് പുറത്തിറക്കുന്നത്. ധനകാര്യ സെക്രട്ടറിയുടെ ഒപ്പുള്ള ഒരേയൊരു കറൻസി നോട്ടാണ് ഒരു രൂപ. ബാക്കി നോട്ടുകളിൽ റിസർവ് ബാങ്ക് ഗവർണറാണ് ഒപ്പിടുന്നത്.

ഒന്നാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷം നാണയങ്ങളുടെ ലഭ്യതക്കുറവും വെള്ളിയുടെ വില വർധനവും കാരണം  ആദ്യം വെള്ളി നാണയത്തിന്റെ ഫോട്ടോ ഉപയോഗിച്ച് നോട്ട് അച്ചടിച്ചു. അങ്ങനെ 1917 ൽ ഒരു രൂപ നോട്ടുകൾ അച്ചടിക്കാൻ അന്നത്തെ ബ്രിട്ടീഷ് അധികാരികൾ നിർബന്ധിതരായി. ആദ്യത്തെ ഒരു രൂപ  നോട്ട് 1917 നവംബർ 30 ന് ജോർജ്ജ് അഞ്ചാമൻ രാജാവിന്റെ ചിത്രത്തോടെയാണ് അവതരിക്കപ്പെട്ടത്. അന്ന് പ്രോമിസറി നോട്ടായി നൽകിയ ഒരു രൂപ നോട്ട് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ അച്ചടിച്ചു. ഇടത് മൂലയിൽ ജോർജ്ജ് അഞ്ചാമൻ രാജാവിന്റെ ചിത്രമുള്ള വെള്ളി നാണയ ചിത്രം ആലേഖനം ചെയ്തായിരുന്നുയിത്. അതിനുശേഷം പുറത്തിറങ്ങിയ ഓരോ ഒരു രൂപ നോട്ടിലും ആ വർഷത്തെ ഒരു രൂപ നാണയത്തിന്റെ ചിത്രം ഉണ്ടാകാറുണ്ട് .

1970 കളുടെ ആദ്യം വരെ ഗൾഫിൽ ദുബായ്, ബഹ്‌റൈൻ, ഒമാൻ എന്നിവിടങ്ങളിൽ  ഇന്ത്യൻ രൂപ കറൻസിയായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. ഫ്രഞ്ചുകാരും പോർച്ചുഗീസുകാരും ഈ നോട്ടിൽ  മതിപ്പുളവായി അവരും സ്വന്തമായി ഒരു രൂപ നോട്ട് പുറത്തിറക്കി. ഫ്രാൻസിലെ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്തോ–ചൈനയും (ഫ്രഞ്ച് കോളനികൾക്ക്) പോർച്ചുഗീസ് സർക്കാരും ഫ്രഞ്ച് ഇന്ത്യൻ രൂപയെയും പോർച്ചുഗീസ് ഇന്ത്യൻ റുപ്പിയയെയും അതിന്റെ കോളനികളിൽ അവതരിപ്പിച്ചു. 1945 ൽ ഒരു രൂപ നോട്ടുകൾ സായുധ സേനയ്ക്കായി ചുവന്ന ഓവർപ്രിന്റ് ഉപയോഗിച്ച് ബർമയിൽ പ്രചരിപ്പിച്ചു. 1919, 1943, 1946 വർഷങ്ങളിൽ ഇന്ത്യയിലെ നാട്ടുരാജ്യങ്ങളായ ഉസ്മാനിയ, ഹൈദരാബാദ് എന്നിവടങ്ങളിൽ ഒരു രൂപ നോട്ട്  പുറത്തിറക്കി.1877 ൽ 'ശിർക്കർ' എന്ന പേരിൽ ഒരു രൂപ നോട്ടുകൾ കശ്മീരിൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്നു.

സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം ആദ്യത്തെ ഒരു രൂപ കറൻസി നോട്ടിന്റെ വലുപ്പത്തിലും നിറത്തിലും വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു, അതിൽ ലയൺ ക്യാപിറ്റൽ ഓഫ് അശോകയുടെ ചിത്രം (നാല് ഏഷ്യാറ്റിക് സിംഹങ്ങളുടെ ശില്പം പിന്നിലേക്ക് പിന്നോട്ട് നിൽക്കുന്നു) ഇത് പിന്നീട് 1950 ൽ ഇന്ത്യയുടെ ഔദ്യോഗിക മുദ്രയായി . ചാരനിറത്തിലുള്ള പച്ച നോട്ടുകൾ അപൂർവമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അശോകസ്തംഭമാണ് വാട്ടർമാർക്ക്. കൂടാതെ എട്ട് ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളിൽ ‘ഒരു രൂപ’ എന്നും എഴുതിയിരുന്നു. എങ്കിലും മലയാളത്തെ ഒഴിവാക്കി. 1956 ൽ കേരള സംസ്ഥാനം രൂപീകരിച്ചതിനുശേഷം ഇത് ഉൾപ്പെടുത്തയത്.

ഒരു രൂപ  നോട്ടുകളുടെ അച്ചടി ആദ്യമായി 1926 ൽ നിർത്തുകയും 1940 ൽ പുനരാരംഭിക്കുകയും ചെയ്തു ഇത്  1994 വരെ തുടരുകയും  ചെയ്തു. എന്നാൽ ഈ  നോട്ടിന്റെ അച്ചടി ചെലവ് വർധനവ് കാരണം . 2015 ൽ വീണ്ടും റിസർവ് ബാങ്ക് അച്ചടി ആരംഭിച്ചു. 2015 മാർച്ച് 5 ന് രാജസ്ഥാനിലെ ശ്രീനാഥ്ജി ക്ഷേത്രത്തിൽ ധനകാര്യ സെക്രട്ടറി രാജീവ് മെഹ്രിഷി പുതിയ ഒരു രൂപ നോട്ട് പുറത്തിറക്കി.

1917 മുതൽ 2017 വരെ 125 വ്യത്യസ്ത ഒരു രൂപ നോട്ടുകൾ പ്രചാരത്തിൽ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്.  ആദ്യത്തെ നോട്ടിൽ  മൂന്ന് ബ്രിട്ടീഷ് ധനകാര്യ സെക്രട്ടറിമാരായ എംഎംഎസ് ഗുബ്ബെ, എസി മക്വാട്ടേഴ്സ്, എച്ച് ഡെന്നിംഗ് എന്നിവരുടെ ഒപ്പ് ഉണ്ടായിരുന്നു. കഴിഞ്ഞ 100 വർഷത്തെ ചരിത്ര യാത്രയിൽ, ഒരു രൂപ നോട്ടിന്റെ രൂപകൽപ്പന 28 തവണ മാറി.ഒരു രൂപയുടെ  ‘കറൻസി നോട്ട്’ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു മുതൽ ആണ്, മാത്രമല്ല ഒരു ‘പ്രോമിസറി നോട്ട്’ അല്ല, അത് ഒരു ബാധ്യതയാണ് .  ഗവൺമെൻറ് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ ഒരു രൂപ നോട്ടിൽ വിവിധ സമയ ഇടവേളകളിൽ ഇതുവരെ 21  ഒപ്പുകളുണ്ട്. ഒരു രൂപ നോട്ട്  പ്രചാരത്തിലായ ശേഷം രണ്ട് രൂപയും എട്ട് അണ കറൻസി നോട്ടുകളും പ്രചാരത്തിലായി.1969 ൽ മഹാത്മാ ഗാന്ധിയുടെ  ജന്മശതാബ്ദി ആഘോഷിക്കുന്ന വേളയിൽ  അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിത്രം ആലേഖനം ചെയ്‌തു  നോട്ടിറക്കി .1981 ലെ  രൂപകൽപ്പനയിൽ ഇന്ത്യയുടെ എണ്ണ പര്യവേക്ഷണ റിഗ് സാഗർ സാമ്രാട്ടിന്റെ ചിത്രം ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ഒരു രൂപ നോട്ടിന്റെ സ്റ്റാർ സീരീസ് 2015 ൽ അവതരിപ്പിച്ചു.

ഒരു രൂപ നോട്ടിൽ ജോർജ്ജ് അഞ്ചാമൻ രാജാവിന്റെ ഛായാചിത്രം ഉണ്ടായിരുന്നു (കിംഗ്‌സ് പോർട്രെയ്റ്റ്). ഈ നോട്ട് 1926ൽ  നിർത്തലാക്കി, രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധസമയത്ത് 1940 ൽ വീണ്ടും അവതരിക്കപ്പെട്ടു.  1940 ലെ പുനർവിതരണത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർ അതിന്റെ വലിപ്പം പകുതിയായി കുറയ്ക്കുന്നതുൾപ്പെടെ ഏറെ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തി. 1949 ൽ ബ്രിട്ടീഷ് ചിഹ്നങ്ങൾ മാറ്റി പുതുതായി രൂപീകരിച്ച റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ ഔദ്യോഗിക ചിഹ്നങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് അവസാന പുനർവിതരണം 2016 ലായിരുന്നു. 2018 ൽ അച്ചടിച്ച നോട്ടിൽ ‘2018’ വർഷം ലംബമായി അച്ചടിച്ച ഒരേയൊരു നോട്ടാണ്. മറ്റെല്ലാ കുറിപ്പിനും ഇത് തിരശ്ചീനമായി ഉണ്ട്. അധികം ആളുകൾ ഇത് ശ്രദ്ധിക്കാറില്ല. 

ആദ്യത്തെ ധനകാര്യ സെക്രട്ടറി കെ ആർ കെ മേനോൻ അടക്കം മലയാളികളായ പലരും സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയുടെ  ആദ്യ ഉന്നത സ്ഥാനങ്ങളിൽ എത്തിയിട്ടുണ്ട് ആദ്യത്തെ കാബിനറ്റ് സെക്രട്ടറി എൻ ആർ പിള്ള, ആദ്യത്തെ വിദേശകാര്യ സെക്രട്ടറി കെ പി എസ് മേനോൻ, ഇന്റലിജൻസ് ബ്യൂറോയുടെ ആദ്യ ഡയറക്ടർ ഇംപീരിയൽ പോലീസിൽ നിന്നുള്ള ടി ജി സഞ്ജവി പിള്ള തുടങ്ങിയവർ ഉദാഹരണം. കെ.ആർ.കെ.മേനോൻ  1949 മുതൽ 1950 വരെ  ഇന്ത്യയുടെ ധനകാര്യ സെക്രട്ടറിയായിരുന്നു.  

English Summary ; All you need to know about 1 Rupeee note