ഹിമാചൽ മനസ്സറിഞ്ഞ കോൺഗ്രസ്; ധൂമൽ പറഞ്ഞ ബിജെപി ‘അതൃപ്തി’ നഡ്ഡയോടോ?

ഗുജറാത്തിലെ പടുകൂറ്റൻ വിജയത്തിന്റെ ആഹ്ലാദനിമിഷങ്ങൾക്കിടയിൽ, ഹിമാചലിൽ എന്തു പറ്റിയെന്നു നരേന്ദ്ര മോദി ജെ.പി. നഡ്ഡയോടു ചോദിച്ചിരിക്കുമോ? കുറഞ്ഞപക്ഷം അമിത് ഷായെങ്കിലും? ആ ആഹ്ലാദ നിമിഷങ്ങളിൽ ചോദിച്ചില്ലെങ്കിലും സ്വന്തം മണ്ണിലെ തോൽവിക്കുള്ള മറുപടി ബിജെപി ദേശീയ അധ്യക്ഷനു തയാറാക്കി വയ്ക്കേണ്ടി വരും. ‘ആർആർആർ’ എന്നൊരു ഉത്തരത്തിൽ ബിജെപിയുടെ ഹൈക്കമാൻഡായ മോദിയും അമിത് ഷായും തൃപ്തരാകില്ലെന്നു മറ്റാർക്ക് അറിയില്ലെങ്കിലും നഡ്ഡയ്ക്കറിയാം.

∙ എന്താണ് ‘ആർആർആർ’!

ബിജെപിയുടെ ഹിമാചൽ തോൽവിക്കുള്ള പൊതു വിലയിരുത്തലാണ് ഈ ആർആർആർ. ‘റിവാസ്, രാജ്, റിബൽസ്’ എന്നർഥം. റിവാസ് എന്നാൽ രീതി– ഹിമാചലുകാർ ഭരണത്തുടർച്ച അംഗീകരിക്കില്ലെന്ന, ഭരണവിരുദ്ധ തരംഗം പ്രതിഫലിക്കുമെന്ന രീതി. രാജ് എന്നാൽ ഭരണം, സർക്കാരിനെക്കുറിച്ചുണ്ടായ എതിർപ്പ്. മറ്റൊന്നു റിബൽസ്– സംസ്ഥാനം ഇന്നേവരെ കണ്ടിട്ടില്ലാത്തവിധം വിമത സ്ഥാനാർഥികളുടെ സാന്നിധ്യം. ഇങ്ങനൊരുത്തരം പറയാനായിരുന്നെങ്കിൽ നഡ്ഡ എന്തിനു തിരഞ്ഞെടുപ്പു തീരുംവരെ ‘സംസ്ഥാന അധ്യക്ഷനെ’ പോലെ അവിടെ ക്യാംപ് ചെയ്തു? എല്ലാ വഴികളും നോക്കി? വിമതരെ പിന്തിരിപ്പിക്കാൻ പ്രധാനമന്ത്രിയെ കൊണ്ടു വരെ നേരിട്ടു ഫോണിൽ വിളിപ്പിച്ചു? – ആർആർആർ ഉത്തരത്തിനു ‘വൈ വൈ വൈ’ ഉത്തരവും ബിജെപി ഹൈക്കമാൻഡിൽ നിന്നു വരാം.. തിരഞ്ഞെടുപ്പു പ്രചാരണം കൊടുമ്പിരികൊണ്ടു നിന്ന നവംബറിലെ ആദ്യ പത്തു ദിനങ്ങളിൽ  അവിടെ കണ്ട കാഴ്ചയെ സംഗ്രഹിക്കാൻ ഒരു ഉദാഹരണം പറയാം:

നവംബർ അഞ്ചിന്, ഷിംലയിൽ കോൺഗ്രസ് ആസ്ഥാനമായ രാജീവ് ഭവനിലായിരുന്നു കോൺഗ്രസിന്റെ പ്രകടന പത്രികയുടെ പ്രകാശനം. ഒരു പതിവു പത്ര സമ്മേളനം വിളിച്ചു സംസ്ഥാന നേതാക്കളെയെല്ലാം വേദിയിലിരുത്തി, പ്രചാരണ ചുമതലയുള്ള ഛത്തീസ്ഗഡ് മുഖ്യമന്ത്രി ഭൂപേഷ് ബാഗെൽ പ്രകാശനം ചെയ്തു. കാര്യങ്ങൾ വിശദീകരിച്ചു. സംഗതി കഴിഞ്ഞു.

തൊട്ടടുത്ത ദിവസം ബിജെപിയുടെ പ്രകടനപത്രിക പ്രകാശനം. നടക്കുന്നത് ഷിംലയിലെ പീറ്റർഹോഫ് ഹോട്ടലിൽ. അതല്ല വിഷയം. ചടങ്ങ് നടക്കുന്ന വേദിയിലെ അണിയിച്ചൊരുക്കവും നേതാക്കളുടെ ഓട്ടവും കണ്ടാൽ ആകെയൊരു കല്യാണമേളം. മുഖ്യമന്ത്രി ജയ്റാം ഠാക്കൂറും ജെ.പി. ന‍ഡ്ഡയും കേന്ദ്ര മന്ത്രി അനുരാഗ് ഠാക്കൂറും ഉൾപ്പെടെ വൻ നേതൃനിരയുടെ സാന്നിധ്യം മുതൽ എല്ലാം ആഘോഷമായിത്തന്നെ.

ബിജെപിയുടെയും കോൺഗ്രസിന്റെയും പ്രചാരണത്തിലുടനീളം ഈ വ്യത്യാസം പ്രകടമായിരുന്നു. താരശോഭയോടെ, പണം ചെലവഴിച്ചുള്ള പ്രകമ്പനം കൊള്ളിക്കുന്ന പ്രചാരണ രീതികൾ എല്ലായിടത്തെയുമെന്ന പോലെ ബിജെപി സ്വീകരിച്ചു. എന്നാൽ, വലിയ കോലാഹലങ്ങളില്ലാതെ കോൺഗ്രസ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ നേരിട്ടു. എന്നിട്ടും തിരഞ്ഞെടുപ്പു വിജയിച്ച കോൺഗ്രസിൽനിന്ന്, മറ്റു സ്ഥലത്തേക്കു കോൺഗ്രസിനു പകർത്താവുന്ന പാഠം എന്താണെന്ന ചോദ്യം സ്വാഭാവികം.

∙ അടിത്തറയുണ്ടെങ്കിലേ കെട്ടിടമുള്ളൂ

കോൺഗ്രസിനെ സംബന്ധിച്ച് മറ്റെന്തിനേക്കാളും ഗുണമായത്, പാർട്ടിക്ക് അടിത്തറയുള്ള മണ്ണാണ് ഹിമാചൽ എന്നതാണ്. 2019ലെ ലോക്സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ മോദി തരംഗത്തിൽ നാലു മണ്ഡലങ്ങളും കൂറ്റൻ ഭൂരിപക്ഷത്തിൽ ബിജെപി തൂത്തുവാരിയ ഘട്ടത്തിലൊഴികെ, നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലെല്ലാം കോൺഗ്രസിനു മികച്ച വോട്ടുശതമാനമുണ്ടായിരുന്നു. 1982 മുതലുള്ള നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളുടെ കണക്കെടുത്താൽ 40 ശതമാനത്തിനു മുകളിൽ കോൺഗ്രസിനു വോട്ടു കിട്ടാതെ പോയതു 1990ലും 2007ലും മാത്രം. ഈ രണ്ടു സന്ദർഭങ്ങളിലും യഥാക്രമം, 37%, 39% എന്നിങ്ങനെയായിരുന്നു കോൺഗ്രസിന്റെ വോട്ടിങ് അടിത്തറ. ഇതിനോടു ബലാബലം നിൽക്കുന്ന വോട്ടിങ് അടിത്തറ ബിജെപിക്കും സംസ്ഥാനത്ത് എല്ലാക്കാലത്തുമുണ്ടെന്നു കണക്കുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഇന്ദിര ഗാന്ധിയുടെ വിയോഗത്തെ തുടർന്നുള്ള സഹതാപ തരംഗത്തിൽ 7 സീറ്റിലേക്കു ചുരുങ്ങിയ 1985ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലാണ് ബിജെപിക്ക് ഏറ്റവും കുറച്ച് വോട്ട് കിട്ടിയത് – അപ്പോഴും 30.61% വോട്ടു കിട്ടി.

ഈ അടിത്തറ ഇളകാതെ സുഭദ്രമായ ഭവനനിർമാണത്തിൽ വിജയിക്കുന്നവർക്കു ഹിമാചലിന്റെ രാഷ്ട്രീയ കളത്തിലും വിജയിക്കുമെന്ന് മുൻ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ തെളിയിച്ചതാണ്. അവിടെ ജാതീയ അജൻഡയോ ദേശീയവാദമോ ഇറക്കിയാൽ രക്ഷയില്ലെന്നുറപ്പാണ്. ഈ ഘട്ടത്തിലാണ് കേന്ദ്ര, സംസ്ഥാന തലത്തിൽ ബിജെപിയുടെ ഇരട്ട എൻജിൻ സർക്കാർ, എനിക്കായി വോട്ട് ചെയ്യു എന്ന മോദിയുടെ അഭ്യർഥന തുടങ്ങിയ മുദ്രാവാക്യങ്ങൾ ബിജെപി ഉയർത്തിയത്. ഇതൊന്നും ബിജെപിക്ക് ഉറപ്പായ പരാജയത്തെ തടുത്തു നിർത്താൻ സഹായിച്ചില്ല.

∙ മോദി മടക്കിയ ഫയൽ

തിരഞ്ഞെടുപ്പിലേക്ക് അടുത്ത സംസ്ഥാനത്ത്, മുഖ്യമന്ത്രിയെ മാറ്റിയുള്ള പരീക്ഷണത്തിനും ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ബിജെപി ആലോചിച്ചിരുന്നതായി പാർട്ടിക്കുള്ളിൽ സംസാരമുണ്ട്. സമാനനീക്കം ഗുജറാത്തിൽ നടത്തിയിരുന്നതും ഈ ഘട്ടത്തിൽ ഓർക്കണം. വിജയ് രൂപാണിയെ ഒഴിവാക്കി ഭൂപേന്ദ്ര പട്ടേലിനെ വാഴിച്ചതു 2021 ഡിസംബറിലായിരുന്നു. തീരുമാനം വിജയമായെന്നു തെളിയിക്കുന്നതായി ഫലം. ഇതിനു മുൻപു തിരഞ്ഞെടുപ്പു നടന്ന ഉത്തരാഖണ്ഡിലും ബിജെപി സമാന പരീക്ഷണം നടത്തിയതും വിജയമായിരുന്നു. ഈ പരീക്ഷണം ആലോചന നടത്തുകയും പിന്നീടു ഉപേക്ഷിക്കുകയും ചെയ്ത ജാർഖണ്ഡിലാകട്ടെ ഫലം പ്രതികൂലവുമായിരുന്നു. ചുരുക്കത്തിൽ, സർക്കാരിനെതിരായ ജനവിരുദ്ധ വികാരം തടഞ്ഞുനിർത്താനുള്ള ഏറ്റവും നല്ല വഴിയാണിതെന്നു അനുഭവം പറഞ്ഞിട്ടും ഹിമാചലിൽ പാർട്ടി അതിനു തയാറായില്ല.

∙ എന്തുകൊണ്ട് തയാറായില്ല?

ഹിമാചൽ ബിജെപിയെ സംബന്ധിച്ചു 2017 വരെ അന്തിമ വാക്ക് പ്രേംകുമാർ ധൂമൽ എന്ന അതിശക്തനായ നേതാവായിരുന്നു. പാർട്ടി ജയിച്ച് അധികാരത്തിൽ എത്തിയ ആ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ സ്വന്തം തട്ടകത്തിൽ ധൂമൽ അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ടത് നിഷ്കളങ്കമാണെന്നു വിശ്വസിക്കുന്നവർ ബിജെപിയിൽ പോലുമില്ല. ആ അട്ടിമറിയുടെ സൂത്രധാരൻ ഹിമാചലിലെ ബിലാസ്പുർ സ്വദേശിയായ നഡ്ഡയാണെന്നു കരുതുന്നവരും ഉണ്ട്. 2007–ൽ ധൂമൽ മന്ത്രിസഭയിൽ കേവലം വനംമന്ത്രി മാത്രമായിരുന്ന നഡ്ഡയും ധൂമലുമായി നിലനിന്ന അസ്വാരസ്യം പാർട്ടിക്കുള്ളിലെ പരസ്യമായ രഹസ്യമായിരുന്നു. 2010-ൽ നിതിൻ ഗഡ്കരി ബിജെപി ദേശീയ അധ്യക്ഷനായിരുന്ന കാലത്തു നഡ്ഡയെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ടീമിലാക്കിയതോടെയാണ് ധൂമലിനു കഷ്ടകാലവും നഡ്ഡയ്ക്കു നല്ല കാലവും തുടങ്ങുന്നത്. 2017–ലെ തോൽവിയോടെ ധൂമലിനെ തീർത്തും അവഗണിച്ച് സംസ്ഥാനത്തെ ബിജെപി സംവിധാനത്തെ തന്നെ കീഴ്മേൽ മറിക്കാൻ നഡ്ഡയ്ക്കായി. ആർഎസ്എസുകാരനായ ജയ്റാം ഠാക്കൂർ നഡ്ഡയുടെ വിശ്വസ്ത സേവകനായി. ധൂമൽ യുഗം തീർന്നെന്നു കരുതിയവർക്കു തെറ്റു പറ്റിയെന്നു ബോധ്യപ്പെടുത്തുന്നതാണ് ഇക്കഴിഞ്ഞ തിരഞ്ഞെടുപ്പു ഫലം.

മകൻ അനുരാഗ് ഠാക്കൂറിന്റെ ഭാവിയെക്കരുതി പ്രചാരണത്തിനിറങ്ങിയെങ്കിലും ചെറു വാക്കുകളില്ലെങ്കിലും ധൂമൽ അതൃപ്തി വെളിവാക്കിയിട്ടുണ്ടെന്നതിന് ഈ ലേഖകനും സാക്ഷിയാണ്. കെ. കരുണാകരനൊക്കെ പണ്ട് കണ്ണിറുക്കിയുള്ള ചിരി കൊണ്ടു പൊതിഞ്ഞു ഒളിയമ്പുകൾ എയ്തതു പോലുള്ള ചില ചെറുചലനങ്ങളും മറുപടികളും ധൂമലിൽ നിന്നും കേട്ടു. ഒരുദാഹരണം പറയാം. മനോരമയ്ക്കു വേണ്ടി തിരഞ്ഞെടുപ്പു റിപ്പോർട്ടിങ് നടത്തുന്നതിനിടെ, സാമിർപുർ ഗ്രാമത്തിലെ ഒരു ചെറു കുടുംബ സദസ് കഴിഞ്ഞ് ഇറങ്ങിയ ധൂമലിനെ കണ്ടു.  അദ്ദേഹം അനുവദിച്ച ഇന്റർവ്യൂവിൽ വിമതശല്യം ഇക്കുറി കൂടുകയാണല്ലോ, ഇതേക്കുറിച്ച് എന്താണ് പറയാനുള്ളതെന്നു ചോദിച്ചു.

മറുപടി ഇങ്ങനെ:

‘ഓരോ മണ്ഡലത്തിലും സ്ഥാനാർഥിത്വത്തിന് യോഗ്യതയുള്ള ഒരുപാട് പാർട്ടി പ്രവർത്തകരുണ്ട്. ഇതു സ്ഥാനാർഥി നിർണയത്തിൽ പ്രതിഫലിച്ചു. അതുകൊണ്ട് പാർട്ടി നേതൃത്വം തീരുമാനിച്ചുണ്ടാക്കിയ ചില മാനദണ്ഡങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ് സ്ഥാനാർഥികളെ നിർണയിച്ചത്. അതിൽ അതൃപ്തി സ്വാഭാവികം.’

∙ ധൂമൽ പറഞ്ഞ അതൃപ്തി

സംസ്ഥാനത്താകെ മത്സരരംഗത്തുണ്ടായിരുന്നത് 28 വിമതരാണ്. ഇവരിൽ, കോൺഗ്രസിനേക്കാൾ ശക്തമായ ഭീഷണി തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഉടനീളം നേരിടേണ്ടി വന്നതും അതിനു വില നൽകേണ്ടി വന്നതും ബിജെപിക്കാണ്. തിരഞ്ഞെടുപ്പു ഫലം വിലയിരുത്തുമ്പോൾ, 68 അംഗ നിയമസഭയിൽ 12 മണ്ഡലങ്ങളിലെങ്കിലും വിമത സാന്നിധ്യം വിധി നിർണയിച്ചു. അതിൽ എട്ടെണ്ണത്തിലും തിരിച്ചടി നേരിട്ടതു ബിജെപിക്കാണ്. നലഗഡ്, ദേഹ്റ, ഹാമിർപുർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ബിജെപി വിമതർ വിജയിച്ചപ്പോൾ, കിന്നോർ, കുളു, ബാൻജർ, ഇൻഡോറ, ധർമശാല എന്നിവിടങ്ങളിലും ബിജെപി ഔദ്യോഗിക സ്ഥാനാർഥിക്കു വിമത സാന്നിധ്യം തിരിച്ചടിയായി. പതിറ്റാണ്ടുകൾ കൂടെ നിന്ന സ്വന്തം നേതാക്കളെ അവഗണിച്ച്, കോൺഗ്രസിൽനിന്നും മറ്റും കൂറുമാറിയെത്തിയവരെ കൈനീട്ടി സ്വീകരിച്ചതും വിനയായി. ഈ വിമത സാന്നിധ്യത്തിനു പുറമേ, ധൂമൽ അനുയായികളുടെ എതിർപ്പും രഹസ്യമായി പല മണ്ഡലങ്ങളിലും പ്രതിഫലിച്ചു. ചുരുക്കത്തിൽ മറ്റു സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നു വ്യത്യസ്തമായി കുഴഞ്ഞുമറിഞ്ഞ സംഘടനാ സംവിധാനവുമായാണ് ഇക്കുറി ബിജെപി തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ നേരിട്ടത്.

∙ വേറൊരു കോൺഗ്രസ്

ഹിമാചലിൽ ബിജെപിയുടെ സംഘടനാതലത്തിൽ ചില വിള്ളലുകൾ വീണപ്പോൾ, അത്തരം അലോസരങ്ങളില്ലാതെയാണ് (ഉണ്ടെങ്കിൽ തന്നെ തിരഞ്ഞെടുപ്പു കാലത്തു നിശ്ശബ്ദമായി സൂക്ഷിക്കാനായി) കോൺഗ്രസ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ നേരിട്ടത്. കോൺഗ്രസിന് പൊതുവെ അടിത്തറയുള്ള മണ്ണിൽ, കൂടുതൽ ആശയക്കുഴപ്പങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാതെ നേതാക്കൾ കടമ നിറവേറ്റി. ഒരിക്കൽ പോലും രാഹുൽ ഗാന്ധി പ്രചാരണത്തിന് എത്താതിരുന്ന സംസ്ഥാനത്തു പ്രിയങ്ക ഗാന്ധി മുന്നിൽ നിന്നു നയിച്ചു. പൊതുയോഗങ്ങളും റോഡ് ഷോകളും ചില ദിവസങ്ങളിലായി ഒതുങ്ങിയെങ്കിലും പ്രിയങ്കയുടെ നിരന്തര സാന്നിധ്യം പാർട്ടിക്കു ഗുണം ചെയ്തു.