∙ എല്ലാം ക്രൈമിയയ്ക്കായി

ഇത്തവണ സപൊറീഷ്യയ്ക്കും അതുവഴി ക്രൈമിയയ്ക്കും നേർക്കാണ് യുക്രെയ്നിന്റെ പ്രത്യാക്രമണ പദ്ധതി. വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ കലാപത്തിനു രണ്ടു ദിവസം മുൻപ് ക്രൈമിയയെ ഖേഴ്സണുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന നിർണായകമായ ചോങാർ പാലത്തിനു നേർക്ക് യുക്രെയ്ൻ ആക്രമണമുണ്ടായിരുന്നു. ക്രൈമിയയുടെ കവാടം എന്നറിയപ്പെടുന്ന പാലം ബ്രിട്ടിഷ് നിർമിത സ്റ്റോം ഷാഡോ മിസൈൽ ഉപയോഗിച്ചാണ് യുക്രെയ്ൻ ആക്രമിച്ചത്. ഇതിനെ തുടർന്ന് പാലത്തിനു ഗുരുതരമായ തകരാർ സംഭവിച്ചു. ഇതോടെ ഖേഴ്സണിലേക്കും സപൊറീഷ്യയിലേക്കുമുള്ള റഷ്യയുടെ സൈനിക, ചരക്കുനീക്കങ്ങൾ പ്രതിസന്ധിയിലായിരുന്നു. 

റഷ്യയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന കെർച്ച് ബ്രിഡ്ജിനു നേർക്കും യുക്രെയ്ൻ കടുത്ത ആക്രമണം നടത്തിയിരുന്നു. ഇതോടെ ക്രൈമിയയുടെ ഇരുവശത്തെയും സൈനിക, ചരക്കുനീക്കങ്ങൾ പ്രതിസന്ധിയിലേക്കു നീങ്ങി. കൗണ്ടർ ഒഫൻസീവ് തുടങ്ങുന്നതിന് ആഴ്ചകൾക്കു മുൻപ് ക്രൈമിയയിലെയും സമീപ മേഖലകളിലെയും ഒട്ടേറെ റഷ്യൻ ആയുധ - ഇന്ധന സംഭരണശാലകൾ യുക്രെയ്ൻ തകർത്തിരുന്നു. ഇതെല്ലാം ക്രൈമിയയുടെ നിലനിൽപ്പ് ഭീഷണിയിലാക്കുന്നുണ്ട്. ചോങാർ പാലത്തിനും കെർച്ച് ബ്രിജിനും നേർക്കുണ്ടായ ആക്രമണത്തോട് ശക്തമായ ഭാഷയിലാണ് റഷ്യ പ്രതികരിച്ചത്. കീവിലെ ഡിസിഷൻ മേയ്ക്കിങ് സെന്ററുകൾ അഥവാ നാറ്റോ കമാൻഡ് സെന്ററുകൾ മുന്നറിയിപ്പ് ഇല്ലാതെ തകർക്കുമെന്നാണ് റഷ്യ ഭീഷണി മുഴക്കിയത്. ഇതിനു പിന്നാലെ ക്രിമസ്റ്റോ‍ർക്സിലെ ഹോട്ടലിനു നേർക്കു നടത്തിയ മിസൈൽ ആക്രമണത്തിൽ നൂറുകണക്കിനു നാറ്റോ സൈനികരെയും കമാൻഡർമാരെയും വധിച്ചതായും റഷ്യ അവകാശപ്പെട്ടിരുന്നു. 

പ്രതിരോധത്തിന്റെ ഭാഗമായി യുക്രെയ്ൻ തങ്ങളുടെ പ്രധാന സൈനിക സംഘങ്ങളെയെല്ലാം സപൊറീഷ്യ മേഖലയിലും ഡോൺബാസിലുമായാണു വിന്യസിച്ചിരിക്കുന്നത്. കീവിന്റെ സുരക്ഷയ്ക്കായി വിന്യസിച്ചിരുന്ന ഏതാനും ബ്രിഗേഡുകളെയും ബെലാറൂസിന്റെ അതിർത്തിയിൽ നിയോഗിച്ചിരുന്ന ചില മെക്കനൈസ്ഡ്, ഇൻഫ്രൻട്രി ഡിവിഷനുകളെയും യുക്രെയ്ൻ സപൊറീഷ്യ- ഡോൺബാസ് മേഖലകളിലേക്ക് പുനർവിന്യസിച്ചിരുന്നു. ബെലാറൂഷ്യൻ അതിർത്തി പൊതുവെ ശാന്തമായതിനാലാണ് ഇത്തരത്തിൽ സൈന്യത്തെ പുനർവിന്യസിക്കാൻ യുക്രെയ്നിനു സാധിച്ചത്. കൂടാതെ ബെലാറൂസ് അതിർത്തിയിൽ മൈൻ ഫീൽഡുകൾ പൂർത്തിയാക്കിയതും ഇതിനു കാരണമായി. എന്നാൽ വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ ബെലാറൂസിലേക്കുള്ള വരവോടെ മേഖലയിൽനിന്നു പുനർവിന്യസിച്ച സൈന്യത്തെ തിരിച്ചു കൊണ്ടുവരാൻ യുക്രെയ്ൻ നിർബന്ധിതരായിരിക്കുകയാണ്. ഫലത്തിൽ ഇതു സപൊറീഷ്യയിലെ യുക്രെയ്നിയൻ പ്രതിരോധത്തെ ദുർബലമാക്കും.

∙ ആശങ്കയോടെ നാറ്റോ

ബെലാറൂസ് അതിർത്തിയിലെ യുക്രെയ്ൻ സൈനികർക്കു പകരമായി അതിർത്തി സുരക്ഷ ഏറ്റെടുക്കാൻ തയാറാണെന്ന് പോളണ്ടും ബാൾട്ടിക് രാജ്യങ്ങളും ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഏതാനും നാറ്റോ രാജ്യങ്ങൾ സന്നദ്ധത അറിയിച്ചിരുന്നു. നാറ്റോ അനുമതി നൽകിയില്ലെങ്കിൽ സ്വന്തം നിലയ്ക്കു സൈന്യത്തെ വിന്യസിക്കുമെന്ന നിലപാടിലായിരുന്നു പോളണ്ട്. എന്നാൽ യുക്രെയ്നിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ അതിർത്തിയിൽ സുരക്ഷയൊരുക്കാൻ തയാറെടുത്ത പോളണ്ട് ഇപ്പോൾ ബെലാറൂസുമായുള്ള സ്വന്തം അതിർത്തിയിലേക്ക് സൈനികരെ നിയോഗിക്കേണ്ട അവസ്ഥയിലാണ്. 

റഷ്യ – യുക്രെയ്ൻ യുദ്ധത്തിനു മുന്നേതന്നെ പോളണ്ടും ബെലാറൂസുമായുള്ള ബന്ധം വഷളായിരുന്നു. സിറിയ അടക്കമുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ അഭയാർഥികളെ പോളണ്ട് വഴി യൂറോപ്പിലേക്കു കടത്തിവിടാൻ ബെലാറൂസ് ശ്രമിച്ചതിനെ തുടർന്നാണ് ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വഷളായത്. അഭയാർഥി പ്രവാഹത്തിന്റെ മറവിൽ ഇരുരാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ നടന്ന സംഘർഷത്തെ ‘ഹൈബ്രിഡ് വാർ’ എന്നാണ് പാശ്ചാത്യ മാധ്യമങ്ങൾ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഇതിനു പിന്നാലെ ബെലാറുസൂമായുള്ള അതിർത്തി പോളണ്ട് പൂർണമായും അടയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. 

താരതമ്യേന ദുർബലരായിരുന്ന ബെലാറൂസ് സൈന്യത്തെ പരിശീലിപ്പിക്കാൻ വാഗ്നർ സംഘം എത്തിയതോടെ ഏറ്റവും ആശങ്കപ്പെടുന്നതും പോളണ്ടാണ്. പോളണ്ടിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ മേഖലകൾ രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ പിടിച്ചെടുത്തു സമ്മാനിച്ചതാണെന്നു കഴിഞ്ഞ ദിവസം പുട്ടിൻ പോളണ്ടിനെ ഓർമിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. യുക്രെയ്നിനു ശേഷം റഷ്യ പോളണ്ടിനെ ലക്ഷ്യമിടുന്നതിന്റെ സൂചനകളാണ് പുട്ടിന്റെ ഈ പ്രസ്താവനയെന്നും ചില സൈനിക നിരീക്ഷകർ പറയുന്നു. 

∙ നാറ്റോയുടെ ‘കോഴിക്കഴുത്ത്’

ഇതിനിടെ പോളണ്ടിന്റെയും ലിത്വാനിയയുടെയും ഇടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന റഷ്യൻ ഭരണപ്രദേശമായ കലിൻഗ്രാഡിനെ ബെലാറൂസുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന സുവാക്കി കോറിഡോറിനു നേർക്കു വാഗ്നർ സംഘം ആക്രമണം നടത്തിയേക്കുമെന്ന് റഷ്യൻ എംപി പ്രസ്താവിച്ചത് നാറ്റോയെ തീർത്തും ആശങ്കയിലാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയ്ക്ക് സിലിഗുരി കോറിഡോർ പോലെ നാറ്റോയുടെ ഏറ്റവും ദുർബലമായ പ്രദേശമാണ് സുവാക്കി കോറിഡോർ. 100 കിലോമീറ്റർ നീളമുള്ള ഈ ഇടനാഴി റഷ്യൻ നിയന്ത്രണത്തിലായാൽ ബാൾട്ടിക് മേഖലയിലെ നാറ്റോ രാജ്യങ്ങൾ ഒറ്റപ്പെടാനും സാധ്യതയുണ്ട്. ഇതിനാൽ യുക്രെയ്നിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ അതിർത്തിയിലേക്കുള്ള സൈനിക വിന്യാസം ഒഴിവാക്കി സുവാക്കി കോറിഡോറിലേക്ക് കൂടുതൽ സൈനിക വിന്യാസം നടത്തുകയാണ് പോളണ്ട്. 

ബെലാറൂസിൽ കഴിഞ്ഞ വർഷം റഷ്യ സൈനിക സന്നാഹം ശക്തമാക്കിയതിനു പിന്നാലെ നാറ്റോയും തങ്ങളുടെ കിഴക്കൻ അതിർത്തികൾ ശക്തമാക്കാൻ നടപടി തുടങ്ങിയിരുന്നു. ഇതിന്റെ ഭാഗമായി, ബെലാറൂസുമായി അതിർത്തി പങ്കിടുന്ന ലിത്വാനിയയിൽ 4000 ജർമൻ സൈനികരെക്കൂടി സ്ഥിരമായി വിന്യസിക്കാൻ ജർമനി നടപടി തുടങ്ങി. ഇതിനിടയിലാണു വാഗ്നർ സംഘം കൂടി ബെലാറൂസിലേക്ക് എത്തിയത്. ഇതോടെ നാറ്റോയുടെ കിഴക്കൻ അതിർത്തികളിൽ റഷ്യൻ സമ്മർദം ശക്തമായിട്ടുണ്ട്.

∙ വാഗ്നർ ഇനി എങ്ങോട്ട്?

റഷ്യയിനിന്നു വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ അയ്യായിരത്തോളം പേർ നിലവിൽ പ്രിഗോഷിനൊപ്പം ബെലാറൂസിലെത്തിയതായാണ് റിപ്പോർട്ടുകൾ. ബാക്കി വരുന്ന ഇരുപതിനായിരത്തോളം സൈനികർ പ്രതിരോധ മന്ത്രാലയവുമായി കരാർ ഒപ്പിട്ടു റഷ്യൻ സൈന്യത്തിനൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കുമെന്നാണു പുറത്തുവരുന്ന വിവരം. ആഫ്രിക്കയിലെ വാഗ്നർ പ്രവർത്തനം മാറ്റമില്ലാതെ തുടരുമെന്നു, പ്രതിസന്ധികൾക്കിടയിലും റഷ്യ വ്യക്തമാക്കിയിരുന്നു. അതിനാൽ പ്രിഗോഷിന്റെയും വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ നീക്കം ആഭ്യന്തരയുദ്ധം കത്തിപ്പടരുന്ന സുഡാനിലേക്കാണെന്നും റിപ്പോർട്ടുകളുണ്ട്. 

സുഡാൻ സൈന്യവും പാരാമിലിട്ടറി ഫോഴ്സായ റാപ്പിഡ് സപ്പോർട്ട് ഫോഴ്സും (ആർഎസ്എഫ്) തമ്മിലാണ് അധികാരത്തിനായുള്ള യുദ്ധം. സുഡാനിലെ സ്വർണ– വജ്രഖനികളിൽ വൻ നിക്ഷേപമാണ് വാഗ്നർ നടത്തിയിട്ടുള്ളത്. വാഗ്നറിന്റെ വരുമാനത്തിന്റെ പ്രധാനഭാഗം വരുന്നതും സുഡാനിൽനിന്നാണ്. ആർഎസ്എഫിന്റെ സ്വാധീന മേഖലകളിലാണ് വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ ഖനന വ്യവസായങ്ങളധികവും. അതിനാൽ യുദ്ധത്തിൽ ആർഎസ്എഫിനെ പിന്തുണയ്ക്കാനോ അല്ലെങ്കിൽ തങ്ങളുടെ സ്വത്തുക്കൾ സംരക്ഷിക്കാനോ വാഗ്നർ സുഡാനിലെ യുദ്ധഭൂമിയിൽ ഇടപ്പെട്ടേക്കാം. 

ലോകത്തിലെ പ്രധാന സ്വർണ ഉൽപാദകരിലൊന്നായ റഷ്യ രാജ്യാന്തര ഉപരോധത്താൽ വലയുകയാണ്. ഉപരോധം മറികടന്നു സ്വർണം വിൽക്കാനായി റഷ്യ സുഡാനിലെ വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ ഖനികൾ ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്. വാഗ്നർ സംഘത്തിന്റെ ഒട്ടേറെ ഷെൽ കമ്പനികൾ വഴി റഷ്യൻ സ്വർണം യുഎഇയിലേക്ക് ഒഴുകുന്നതായി റിപ്പോർട്ടുകളുണ്ട്. സുഡാനിലെ യുദ്ധം കൂടുതൽ വഷളായാൽ ഈ ‘ബൈപാസിങ് റൂട്ട്’ അടയുമെന്നും അതിനാൽ ആർഎസ്എഫിന്റെ നിലനിൽപ്പിനായി വാഗ്നർ സംഘത്തെ റഷ്യ സുഡാനിലേക്ക് നിയോഗിച്ചേക്കുമെന്നും നിരീക്ഷണമുണ്ട്.

∙ കറുത്ത കുതിരയോ ട്രോജൻ കുതിരയോ?

റഷ്യയുടെ  എല്ലാ സൈനിക- വിദേശ നയത്തിലെയും ഏറ്റവും വഴക്കമുള്ളതും ശക്തിയേറിയതുമായ കറുത്ത കുതിരയായിരുന്നു എക്കാലവും വാഗ്നർ സംഘം. റഷ്യയ്ക്കു തങ്ങളുടെ മുദ്രപതിയാതെ ഏതൊരു വിദേശരാജ്യത്തും എന്തു വൃത്തികെട്ട ഓപറേഷനും നടത്താനുള്ള കരുവായിരുന്നു അവർ. ആ കറുത്ത കുതിരയെ ഒരു ട്രോജൻ കുതിരയായി വേഷം കെട്ടിച്ചു വിട്ടിരിക്കുകയാണ് റഷ്യ. രാജ്യത്തു നടത്തിയ കലാപനീക്കത്തിനു പിന്നാലെ വാഗ്നർ സംഘത്തെ പല പാശ്ചാത്യലോബികളും അഭിനന്ദിച്ചിരുന്നു. വാഗ്നർ സംഘത്തിനെതിരെ ഏർപ്പെടുത്താനിരുന്ന കൂടുതൽ ഉപരോധ നടപടികൾ യുഎസ് മരവിപ്പിക്കുക പോലും ചെയ്തു. 

അതേസമയം, കഴിക്കുന്ന ഭക്ഷണത്തിൽ റഷ്യ വിഷം ചേർക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്നാണ് പ്രിഗോഷിന് യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ജോ ബൈഡൻ മുന്നറിയിപ്പു നൽകിയത്. അതെ, റഷ്യയുടെ കറുത്ത കുതിരയായ വാഗ്നർ സംഘത്തെ ട്രോജൻ കുതിരയെപ്പോലെ ആഘോഷിക്കുകയാണ് ലോകം. ദീർഘകാല ഓപറേഷനുകൾ തയാറാക്കി ആരും അറിയാതെ നടപ്പാക്കാൻ വളരെ മിടുക്കരായിരുന്നു സോവിയറ്റ് ചാരസംഘടനയായ കെജിബി. ആ സംഘടനയിലെ ഉദ്യോഗസ്ഥനായിരുന്ന ഒരാൾ റഷ്യൻ പ്രസിഡന്റായി ഇരിക്കുമ്പോൾ വാഗ്നറിന്റെ നീക്കം സൈനിക അട്ടിമറിയോ അതോ സൈനിക അഭിനയമോ എന്നു വ്യക്തമാകാൻ ഇനിയും ലോകം കാത്തിരിക്കേണ്ടി വരും.

(ലേഖകന്റെ ഇ–മെയിൽ: nishadkurian@mm.co.in)

English Summary: The High Drama Behind Wagner Group's 'Invasion' on Russia; What is in Putin's Mind?