ആലസ്യമുള്ള ഒരു രാവിൽ വളരെ അവിചാരിതമായിട്ടാണ് ശശാങ്ക് ഉദപൂർകർ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത പ്രവാസ് എന്ന മറാഠിസിനിമ മുന്നിൽ എത്തുന്നത്. തീവ്രമായ ഒരു ചോദ്യം മനസ്സിന്റെ പാളികളിൽ പച്ചകുത്തിവെയ്ക്കാൻ ഈ ചലച്ചിത്രത്തിനായി. വളരെ കർക്കശക്കാരനും അരസികനുമായ, അനുകമ്പ ഒട്ടുമേയില്ലാത്ത 65 വയസ്സുള്ള റിട്ടയേർഡ് ഉദ്യോഗസ്ഥൻ അഭിജത് ഇനാംദാർ തന്റെ വൃക്കകളുടെ പ്രവർത്തനം തകരാറിലായപ്പോൾ ഭാര്യയുടെ ഇടപെടലുകൾ കൊണ്ടുമാത്രം ജീവിതം പിടിച്ചുനിർത്തുകയാണ്. വലിയ മഴപെയ്യുന്ന രാത്രിയിൽ അയാളെ ആശുപത്രിയിൽ എത്തിക്കാൻ അവർ ഓരോ വണ്ടിയുടെ മുന്നിലും കൈകാണിച്ചു അപേക്ഷിക്കുന്നുണ്ട്. സുഖം ആകുമ്പോൾ അയാൾ പഴയപോലെ തന്നെ. ഒരു സംഗീതക്കച്ചേരിക്ക് ഭാര്യ അയാളെ നിർബന്ധിച്ചു കൊണ്ടുപോകുന്നു, അവിടെയും അയാളുടെ അരസികത അയാൾ മറച്ചുവെക്കുന്നില്ല. പെടുന്നനെ  'നമ്മൾ എവിടെനിന്നാണ് വരുന്നത്' (Kaun hain hum aaae kahan se, Hain ye kaisa Silsila) എന്ന് തുടങ്ങുന്ന ഗസൽ സംഗീതത്തിന്റെ വരികൾ അയാളിൽ വലിയ മാറ്റങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്നു, അയാൾ സ്വയം തിരിച്ചറിയാൻ തുടങ്ങുന്നു.   

പ്രായമായ ദമ്പതികളായ അഭിജത് ഇനാംദാർ (അശോക് സരഫ്) ലത ഇനാംദാർ (പത്മിനി കോലാപുരെ) എന്നിവരുടെ യാത്രയാണ് പ്രവാസ്. ഏതു സമയത്തും എത്തുന്ന ആംബുലൻസ് സർവീസ് ചെയ്തുതുടങ്ങിയ അയാൾ അനേക ജീവിതങ്ങൾ രക്ഷപെടുത്തി. ആദ്യം ഈ ജീവിതശൈലിയിൽ ഈർഷ്യ പ്രകടിപ്പിച്ച ഭാര്യയും അയാൾക്കൊപ്പം ചേരുകയും ഓരോ ജീവിതങ്ങൾ രക്ഷപെടുത്തുമ്പോളും അവരുടെ ജീവിതത്തിന്റെ ലക്‌ഷ്യം അവർക്കു ബോധ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുകയായിരുന്നു. ഓരോ വ്യക്തിക്കും ഈ ലോകത്ത് ജീവിക്കാൻ ഒരു നിശ്ചിത സമയമുണ്ട്, ഒരാൾ എങ്ങനെ ജീവിക്കുന്നു എന്ന് മനസ്സിലാക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. തനിക്ക് ജീവിക്കാൻ ഒരു നിശ്ചിത സമയമുണ്ടെന്നും ആരും അനശ്വരരല്ലെന്നും അഭിജത്തിനും അറിയാം. സഹായം ആവശ്യമുള്ള ധാരാളം ആളുകൾ ഉണ്ടെന്ന് അയാൾ മനസ്സിലാക്കുകയും അവരുടെ പ്രശ്‌നങ്ങളിൽ അവരെ സഹായിക്കാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നു, അത് അയാളിൽ ആത്മവിശ്വാസവും വലിയ സംതൃപ്തിയും നൽകുന്നു. 

നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് ദിവസങ്ങളുണ്ടെന്നുള്ള വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു പാഠമാണ് അഭിജാത് നമ്മെ പഠിപ്പിക്കുന്നത്. ഒന്ന് നാം ജനിച്ച ദിവസവും അടുത്തത് എന്തുകൊണ്ടാണെന്ന് കണ്ടെത്തുന്ന ദിവസവും. നിങ്ങൾ മറ്റുള്ളവരെ സഹായിക്കുകയും നിങ്ങളുടെ ജീവിതം അർഥപൂർണമായി ജീവിക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ ഭൂമിയിലെ ഏറ്റവും സന്തുഷ്ടനായ വ്യക്തിയായിരിക്കും. ജീവിത യാത്രയിൽ നാം നമ്മുടെ ജീവിതം ജീവിക്കാൻ മറന്ന് നിഷേധാത്മകമായി മാറുന്നു. എന്നാൽ നമ്മുടെ ജീവിതത്തിന്റെ ശരിയായ വഴി തിരിച്ചറിയുന്ന നിമിഷം നമ്മൾ അത് ആസ്വദിക്കാൻ തുടങ്ങും. ജീവിതത്തിൽ അവശേഷിക്കുന്നതെന്തും വളരെ സവിശേഷമായ ഒന്നാണെന്ന് ഈ ചിത്രം പറയുന്നു. ജീവിതം ഒരുപാട് വികാരങ്ങൾ നിറഞ്ഞ ഒരു യാത്രയാണ് - സന്തോഷം, സങ്കടം, സ്നേഹം, വെറുപ്പ് മുതലായവ. സ്കൂൾ കാലം മുതൽ വിരമിക്കുന്നതുവരെയുള്ള ഓട്ടത്തിൽ നാം നമ്മുടെ സ്വന്തം സംതൃപ്തിയെക്കുറിച്ചു ചിന്തിക്കാൻ മറക്കുന്നു. നമ്മുടെ കരിയറിനും കുടുംബം പോറ്റാനുള്ള പണത്തിനും പിന്നിലാണ് നാം. ശാരീരിക വേദനകൾക്കിടയിലും ഒരാൾക്ക് എങ്ങനെ ജീവിതത്തിന്റെ ഓരോ നിമിഷവും ജീവിക്കാനും സമൂഹത്തിന് മനോഹരമായ ഓർമകൾ നൽകാനും അങ്ങനെ സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കുന്നതിനു കഴിയുമെന്ന് ഈ സിനിമയിൽ മനോഹരമായി കാണിക്കുന്നു. 

നമ്മുടെ ജീവിതത്തിൽ നെട്ടോട്ടം ഓടുന്നതുമുഴുവനും സ്വയം പിടിച്ചുനിൽക്കാനും ഒപ്പമുള്ളവരെ സംരക്ഷിക്കാനുമാണ്. കുറെ ഏറെ ഓടി ഓടി നാം തളരുമ്പോൾ ആണ് എന്തിനായിരുന്നു ഈ ഓട്ടം?, എന്താണ് നേടിയത്? എന്തായിരുന്നു ഈ ഓട്ടത്തിന്റെ ലക്‌ഷ്യം? അങ്ങനെ ഉത്തരം കിട്ടാത്ത ഒരുപിടി ചോദ്യങ്ങളുടെ മുന്നിൽ നിൽക്കുമ്പോൾ, ഇനിയും ഓടാനുള്ള ഊർജം ഇല്ല എന്നാതിരിച്ചറിവ് നമ്മെ വല്ലാതെ വിഷമവൃത്തത്തിലാക്കുന്നുണ്ട്. ഇത്തരം ഒരു ചിന്ത നമ്മുടെ സത്വബോധത്തിന്റെ അന്വേഷണം ആവാം. നമ്മുടെ കാൽപ്പാടുകൾ ഓരോ തിരയിലും അലിഞ്ഞുപോകുന്നത് നോക്കി നിസ്സംഗനായി നിൽക്കാൻ ആണോ അതോ തിരകൾക്കു വിട്ടുകൊടുക്കാതെ ഒരു അടയാളം എവിടെയെങ്കിലും കോറിയിടാനായിട്ടുണ്ടോ എന്നൊക്കെയുള്ള തിരയൽ.  

അത്തരം ഒരു തിരയലിനെ വിശദീകരിക്കുകയാണ് അമേരിക്കയിൽ കുടിയേറിയ റഷ്യൻ വംശജനായ ജൂത മനഃശാസ്ത്രജ്ഞനായ അബ്രഹാം മാസ്ലോയുടെ സൃഷ്ടിയായ ആവശ്യങ്ങളുടെ പിരമിഡ്. ലോകത്തെമ്പാടും ഇപ്പോൾ അത് പഠനവിഷയമാണ്. മനഃശാസ്ത്രത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും ഐതിഹാസികമായ ആശയങ്ങളിലൊന്നായി ഇത് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു. പണത്തിനും പ്രശസ്തിക്കും വേണ്ടിയുള്ള ആഗ്രഹം പരമലക്ഷ്യമായി തോന്നുന്ന ഒരു രാജ്യമായ ആധുനിക അമേരിക്കയിലെ ആളുകൾക്ക്  ജീവിതത്തെ അർഥപൂർണമാക്കുന്നതു എന്താണെന്ന് കണ്ടെത്താൻ മാസ്ലോ ആഗ്രഹിച്ചു.

∙ മാസ്ലോയുടെ ആവശ്യങ്ങളുടെ പിരമിഡ്

മനുഷ്യർക്ക് അടിസ്ഥാനപരമായി അഞ്ചു വ്യത്യസ്ത തരം ആവശ്യങ്ങളുണ്ടെന്ന് പറയാമെന്ന് അദ്ദേഹം കണ്ടു. മാസ്ലോവിനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, (1) ഭക്ഷണം, വെള്ളം, ഊഷ്മളത, വിശ്രമം എന്നിവയ്‌ക്കായി തികച്ചും വിലപേശാനാവാത്തതും അടിസ്ഥാന ശാരീരികവുമായ ആവശ്യങ്ങളിൽ നിന്നാണ് നാമെല്ലാവരും ആരംഭിക്കുന്നത്. (2) ശാരീരിക സുരക്ഷയ്ക്കും ആക്രമണത്തിൽ നിന്നുള്ള സംരക്ഷണത്തിനും അടിയന്തിര സുരക്ഷാ ആവശ്യകതകൾ ഉണ്ട്. (3) നമ്മൾ ആത്മീയ മേഖലയിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ തുടങ്ങുന്നു. നമ്മുക്ക് വേണ്ടത് സ്നേഹവും സഹാനുഭൂതിയും ആണ്. നമുക്ക് സുഹൃത്തുക്കളെയും സ്നേഹിതരെയും വേണം (4) നമുക്ക് അംഗീകാരവും ബഹുമാനവും ആവശ്യമാണ്. (5) സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കാനുള്ള ഒരു പ്രേരണയാണ് നമ്മെ നയിക്കുന്നത്. ഒരാളുടെ പൂർണ ശേഷിക്കനുസരിച്ച് ജീവിക്കുക, ഒപ്പം നാം യഥാർഥത്തിൽ ആരായിത്തീരുന്നു എന്ന് തിരിച്ചറിയുക. ഈ ആവശ്യങ്ങളുടെ വിവരണം, പിരമിഡ് രൂപത്തിൽ,  മനുഷ്യാസ്തിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അഗാധമായ ഘടനാപരമായ സത്യത്തെ മൗലികമായ ലാളിത്യത്തോടെ പിടിച്ചെടുക്കാനുള്ള കഴിവ് മാസ്ലോ പറഞ്ഞുവെച്ചു. 

ഏറെ ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാകുന്ന നമ്മുടെ ചെറുപ്പത്തിൽ നമ്മൾ ശരിക്കും എന്ത് പാതയാണ് പിന്തുടരുന്നത് ? എന്തിനുവേണ്ടിയൊക്കെയാണ് നാം ആഗ്രഹിക്കുന്നത്? നമ്മുടെ മുൻഗണനകൾ ക്രമീകരിക്കുകയും അങ്ങേയറ്റം മത്സരബുദ്ധിയുള്ള മേഖലകൾക്ക് അർഹമായ പരിഗണന നൽകുകയും ചെയ്യുന്നതെങ്ങനെ? നമ്മുടെ ആത്മീയ വിളികളാൽ മാത്രം നമുക്ക് ജീവിക്കാൻ കഴിയില്ലെന്നും ഭൗതികമായ കാര്യങ്ങളിൽ മാത്രം ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നത് ശരിയല്ലെന്നും ഒരേസമയം നിർദ്ദേശിച്ചുകൊണ്ട്, അനുയോജ്യമായ ഒരു നല്ല ജീവിതത്തിന്റെ രൂപത്തെക്കുറിച്ച് സംക്ഷിപ്തമായി മാസ്ലോ നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു. ഭൗതികവും ആത്മീയവുമായ മേഖലകൾ പൂർണമായിരിക്കാൻ കഴിയണം. ഈ രണ്ടു തരത്തിലുള്ള വാദങ്ങളെയും മാസ്ലോ നിരസിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഒന്നാമതായി, പണം, പാർപ്പിടം, നല്ല ഇൻഷുറൻസ് പോളിസി, ഉച്ചഭക്ഷണത്തിനുള്ള പണം എന്നിവയെക്കുറിച്ച് പൂർണമായും മറക്കാൻ നമ്മെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്ന അമിതമായ ആത്മീയ തരങ്ങൾ. പക്ഷേ, ഭക്ഷണം മേശപ്പുറത്ത് വെച്ചിട്ട് ഓഫീസിലേക്ക് ഓടാനുള്ള അന്തമില്ലാത്ത പ്രക്രിയയാണ് ജീവിതം എന്ന് സൂചിപ്പിക്കാവുന്ന തീവ്രമായ പ്രായോഗികവാദികൾക്കെതിരെയും അദ്ദേഹം പോരാടുകയായിരുന്നു.

മറ്റു  ജീവികളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, നമ്മൾ യഥാർത്ഥത്തിൽ ബഹുമുഖരാണ്. നമ്മുടെ ആത്മാവിനെ അതിന്റെ ആന്തരിക വിധിക്കനുസരിച്ച് തുറക്കാനും ഒപ്പം മാസാവസാനം നമ്മുടെ ബില്ലുകൾ അടയ്ക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് ഉറപ്പാക്കാനും നമുക്ക് കഴിയുന്നുണ്ട്. അമേരിക്കൻ മുതലാളിത്തത്തിന്റെ പ്രതാപകാലത്ത് തനിക്ക് ചുറ്റുമുള്ള വൻകിട കോർപ്പറേഷനുകളുടെ ഭൗതിക വിഭവങ്ങൾ കണ്ട് അദ്ദേഹം ആശ്ചര്യപ്പെട്ടു. എന്നാൽ അതേ സമയം അവരുടെ എല്ലാ സാമ്പത്തിക പ്രവർത്തനങ്ങളും - അന്യായമായതും വിചിത്രമായതും - തന്റെ പിരമിഡിന്റെ താഴെയുള്ള ഉപഭോക്താക്കളുടെ ആവശ്യങ്ങൾ മാനിക്കുന്നതിലാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചതെന്ന് അദ്ദേഹം കണ്ടു. അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വലിയ കമ്പനികൾ ആളുകളെ തലയ്ക്ക് മുകളിൽ ഒരു മേൽക്കൂരയുണ്ടാക്കാൻ സഹായിക്കുകയും അവർക്ക് ഭക്ഷണം നൽകുകയും അവരെ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും ചലിപ്പിക്കുകയും, അവർക്ക് പരസ്പരം ദീർഘദൂരം സംസാരിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് ഉറപ്പാക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിരമിഡിന്റെ ഉയർന്ന ചരിവുകളിൽ നിർവചിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന അത്യാവശ്യമായ ആത്മീയ വിശപ്പ് നിറവേറ്റാൻ അവർ തീർത്തും താൽപ്പര്യമില്ലാത്തതായി തോന്നി.

∙ പീക്ക് അനുഭവങ്ങൾ

നമ്മുടെ നീണ്ട ജീവിതത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ, ബിസിനസ്സുകൾക്ക് നമ്മുടെ അടിസ്ഥാന ആവശ്യങ്ങൾ മാത്രമല്ല,  നമ്മുടെ ഉയർന്ന ആത്മീയവും മനഃശാസ്ത്രപരവുമായവയും അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ ലാഭം നേടാൻ കഴിയുമെന്ന് മാസ്ലോ പ്രത്യാശ പ്രകടിപ്പിച്ചു. അത് യഥാർത്ഥത്തിൽ പ്രബുദ്ധമായ മുതലാളിത്തമായിരിക്കും. വ്യക്തിഗത മേഖലയിൽ,മാസ്ലോയുടെ പിരമിഡ് നമ്മുടെ ജീവിതത്തിന്റെ ദിശ വിലയിരുത്താൻ വളരെ ഉപയോഗപ്രദമായ ഒരു വസ്തുവായി തുടരുന്നു. പലപ്പോഴും, നമ്മുടെ വശ്യങ്ങൾ നാം കഴിയുന്നത്ര വിവേകത്തോടെയും ഭംഗിയോടെയും ക്രമീകരിക്കുകയും സന്തുലിതമാക്കുകയും ചെയ്തിട്ടില്ലെന്ന് ശ്രദ്ധിക്കാൻ തുടങ്ങുന്നു. മാസ്ലോ വിഭാവനം ചെയ്‌ത അസാധാരണമായ അനുഭവത്തിന്റെ നിമിഷങ്ങൾ, പീക്ക് അനുഭവങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്നു, അത് സ്‌നേഹത്തിന്റെ, ധാരണയുടെ, സന്തോഷത്തിന്റെ, അല്ലെങ്കിൽ ആഹ്ലാദത്തിന്റെ അഗാധമായ നിമിഷങ്ങളാണ്, ഈ സമയത്ത് ഒരു വ്യക്തി കൂടുതൽ പൂർണവും സജീവവുമായ സ്വയംപര്യാപ്തത അനുഭവിക്കുന്നു. ലോകത്തെ, സത്യം, നീതി, ഐക്യം, നന്മ മുതലായവയെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ അവബോധമുള്ളവരായിത്തീരുന്നു. സ്വയം യാഥാർത്ഥ്യമാക്കുന്ന ആളുകൾക്ക് ഏറ്റവും ഉയർന്ന അനുഭവങ്ങൾ ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, ഈ 'പീക്ക് അനുഭവങ്ങൾ' ഒരാളുടെ മാനുഷിക ശേഷിയുടെ സാക്ഷാത്കാരത്തിന്റെ പ്രതിഫലനങ്ങളാണ്. 

തീവ്രമായ പീക്ക് അനുഭവങ്ങൾക്ക് പുറമേ, ദീർഘനേരം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന പ്രശാന്തമായ അനുഭവങ്ങൾ-അദ്ദേഹം പീഠഭൂമി അനുഭവങ്ങൾ എന്ന് വിളിച്ചു. ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രജ്ഞനും യോഗ പരിശീലകനുമായ യു.എ. അസ്രാനിയിൽ നിന്നാണ് അദ്ദേഹം ഈ പദം കടമെടുത്തത്, അദ്ദേഹവുമായി അദ്ദേഹം കത്തിടപാടുകൾ നടത്തിയിരുന്നു. കൊടുമുടിയിൽ നിന്ന് പീഠഭൂമിയിലേക്കുള്ള അനുഭവം മാറുമ്പോൾ ജീവിത മൂല്യങ്ങളിൽ പ്രാധാന്യമുള്ളതും പ്രാധാന്യമില്ലാത്തതുമായ കാര്യങ്ങളിൽ മാറ്റം സംഭവിക്കുന്നു. ഈ ആവശ്യത്തിൽ എത്തിച്ചേരുന്ന ആളുകൾ സ്വയം അവബോധമുള്ളവരും സാമൂഹിക പ്രതിബദ്ധതയുള്ളവരും സർഗ്ഗാത്മകരും പുതിയ മാറ്റങ്ങൾക്കായി തുറന്നിരിക്കുന്നവരുമായി കാണപ്പെടുന്നു. മികച്ച നർമ്മബോധവും ആഴത്തിലുള്ള പരസ്പര ബന്ധങ്ങൾ കെട്ടിപ്പടുക്കാനുള്ള കഴിവും അവർക്കുണ്ട്. അടിസ്ഥാനപരമായ ഉദ്ദേശ്യം ജീവിതത്തിൽ ഒരു സംതൃപ്തി ഉണ്ടായിരിക്കുക എന്നതാണ്. എന്നാൽ വളരെ അപൂർവം ആളുകൾക്ക് മാത്രമേ ഈ അനുഭവത്തിൽ എത്തിച്ചേരാനാകൂ.

∙ സ്വയം സംരക്ഷണവും (Self Preservation) ആത്മസാക്ഷാൽക്കാരവും (Self Actualization) 

ഒരു ജീവിയുടെ നിലനിൽപ്പ് ഉറപ്പാക്കുന്ന സ്വഭാവം അല്ലെങ്കിൽ സ്വഭാവങ്ങളുടെ കൂട്ടമാണ് സ്വയം സംരക്ഷണം. എല്ലാ ജീവജാലങ്ങൾക്കും ഇടയിൽ ഇത് സാധാരണമാണ്.ബോധമുള്ള ജീവികളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം വേദനയും ഭയവും ഈ സംവിധാനത്തിന്റെ അവിഭാജ്യ ഘടകമാണ്. കേടുപാടുകൾ വരുത്തുന്ന സാഹചര്യങ്ങളിൽ നിന്ന് പിന്മാറാനും കേടുവന്ന ശരീരഭാഗത്തെ സുഖപ്പെടുത്തുമ്പോൾ സംരക്ഷിക്കാനും ഭാവിയിൽ സമാനമായ അനുഭവങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാനും വേദന വ്യക്തിയെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു. ഭയം ശരീരത്തെ സുരക്ഷിതത്വം തേടുന്നതിന് കാരണമാകുകയും ഇത് കേൾവി, ഗന്ധം, കാഴ്ച തുടങ്ങിയ ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ മെച്ചപ്പെട്ട കാര്യക്ഷമത ഉറപ്പാക്കുന്നു. 

നമ്മൾ പലരീതിയിൽ അഭിമുഖീകരിക്കേണ്ടിവരുന്ന സമ്മർദങ്ങൾ നേരിടാൻ, അവക്കു കൃത്യമായ തയ്യാറെടുപ്പുകൾ നടത്താൻ സ്വയം രൂപപ്പെടുന്ന സംരക്ഷിതകവചം പരിണാമത്തിന്റെ ഭാഗമായി രൂപപ്പെട്ടതാണ്. അതിനാൽ സ്വയം സംരക്ഷണം(Self Preservation), ജീവിതത്തിന്റെ ഏതാണ്ട് സാർവത്രിക മുഖമുദ്രയാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഒരു പുതിയ ഭീഷണിയെ മുന്നിൽ കാണുമ്പോൾ, അതിനെ നേരിടാൻ പല ജീവിവർഗങ്ങൾക്കും സ്വയം സംരക്ഷണ പ്രതികരണം ഉണ്ടായിരിക്കും. കേടുപാടുകൾ വരുത്തുകയോ കൊല്ലപ്പെടുകയോ ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്നും സ്വയം തടയുന്ന പ്രക്രിയയാണ്. അതിനെ 'അതിജീവന സഹജാവബോധം' എന്ന് വിളിക്കുന്നു. 

സ്വയം സംരക്ഷണത്തിനുള്ള പ്രധാന ഘടകങ്ങൾ നമ്മൾ വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കണം. അതിനു നല്ല ശ്രദ്ധയും നിരീക്ഷണവും വേണം.  ആത്മാന്വേഷണത്തിന് സമയമെടുക്കുകയും നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിലെ യഥാർത്ഥ വിളി തിരിച്ചറിയുകയും വേണം. വ്യക്തികൾ അവരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ വ്യക്തിപരമായ ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കണം. ജീവിതത്തിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം വ്യക്തിഗത വളർച്ചയും ധാരണയും കൈവരിക്കുക എന്നതാണ്. നിരന്തരമായ സ്വയം മെച്ചപ്പെടുത്തലിലൂടെയും സ്വയം മനസ്സിലാക്കുന്നതിലൂടെയും മാത്രമേ ഒരു വ്യക്തിക്ക് യഥാർത്ഥത്തിൽ സന്തോഷവാനായിരിക്കാൻ കഴിയൂ.

സ്വയം യാഥാർത്ഥ്യമാക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള മാസ്ലോയുടെ ആശയം സാധാരണയായി 'ഒരാളുടെ കഴിവിന്റെ പൂർണമായ തിരിച്ചറിവ്' എന്നും ഒരാളുടെ 'യഥാർത്ഥ സ്വയം' എന്നും പറയാം. അത് അപൂർവമായി മാത്രമേ സംഭവിക്കൂ. എന്നത് മാനസിക വികാസത്തിന്റെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന തലമാണ്. അടിസ്ഥാന തലങ്ങളും  ഈഗോയും നിറവേറ്റിയതിന് ശേഷം വ്യക്തിഗത സാധ്യതകൾ പൂർണമായും സാക്ഷാത്കരിക്കപ്പെടുമ്പോഴാണ് സ്വയം യാഥാർത്ഥ്യബോധം (Self Actualization) ഉണ്ടാക്കപ്പെടുന്നത്. സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കുന്ന ആളുകൾക്ക് വ്യക്തിത്വത്തിലെ കപടവും വ്യാജവും സത്യസന്ധമല്ലാത്ത വ്യക്തിത്വവും കണ്ടെത്താനുള്ള അസാധാരണമായ കഴിവ് ഉണ്ടെന്നും പൊതുവെ ആളുകളെ കൃത്യമായും കാര്യക്ഷമമായും വിലയിരുത്താനും കഴിയും എന്ന് അദ്ദേഹം കണക്കാക്കി. അവർ ഉപരിപ്ലവവും സത്യസന്ധതയില്ലാത്തവരുമായി വളരെ സെൻസിറ്റീവ് ആണ്. സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കുന്നവർ ബാഹ്യ അധികാരികളെയോ മറ്റ് ആളുകളെയോ ആശ്രയിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് മുക്തരാണ്. അവർ വിഭവശേഷിയുള്ളവരും സ്വതന്ത്രരുമായിരിക്കും. സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കുന്നവരുടെ വ്യക്തിബന്ധങ്ങൾ ആഴത്തിലുള്ള സ്നേഹബന്ധങ്ങളാൽ  അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. സാമൂഹികമായി അനുകമ്പയുള്ളവൻ. മനുഷ്യത്വം ഉള്ളവൻ, കുറച്ച് സുഹൃത്തുക്കൾ, അനേകം ക്രിയാത്മക ബന്ധങ്ങളേക്കാൾ വളരെ അടുത്ത അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കൾ. തന്റെ കലയിൽ ഒരിക്കലും ലാഭമുണ്ടാക്കാത്ത ഒരു കലാകാരൻ, പക്ഷേ അയാൾ ഇപ്പോഴും പെയിന്റ് ചെയ്യുന്നു കാരണം അത് അയാളുടെ സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കൽ നിറവേറ്റുകയും അയാളെ സന്തോഷിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. 

മജീഷ്യൻ മുതുകാട് താൻ പതിറ്റാണ്ടുകളായി കെട്ടിയുയർത്തിയ മാജിക് പരിപാടികൾ അതിന്റെ ഔന്യത്യത്തിൽ തന്നെ ഉപേക്ഷിച്ചു, ഭിന്നശേഷിയുള്ള കുട്ടികളുടെ സംരക്ഷണത്തിനും അവസരങ്ങൾക്കുമായി മാറ്റിവയ്ക്കുന്നത് ഒരു സ്വയം യാഥാർഥ്യമാക്കലാണ്. ഫിലാഡൽഫിയ തെരുവുകളിൽ മയക്കുമരുന്നിന് അടിമയായി റീഹാബിലിറ്റേഷൻ സെന്റർ - ജയിൽ അവസ്ഥയിൽ നിന്നും 28 വയസ്സുള്ള മേഘൻ കോഹെൻ, ഒരു ജഡ്ജിയുടെ സഹാനുഭൂതികൊണ്ടുമാത്രം സാധാരണ ജീവിതത്തിലേക്കു വരികയും താൻ ജീവിച്ച തെരുവുകളിൽ കിടക്കുന്നവരുടെ ഉദ്ധാരണത്തിനായി ഗ്രേസ് പ്രൊജക്റ്റ് എന്ന സന്നദ്ധ സംരഭം ആരംഭിച്ചത് ഒക്കെ വ്യക്തികളിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന സ്വയം യഥാർഥ്യമാക്കലിന്റെ ഉദാഹരണങ്ങൾ.