പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ നിസ്സാരമല്ല; ഈ ലക്ഷണങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുക

‘വാഴച്ചാലിൽ കുളിക്കാൻ പോയതായിരുന്നു വരുണും കൂട്ടുകാരും. എന്നാൽ ഒട്ടും പ്രതീക്ഷിക്കാതെയായിരുന്നു അടിയൊഴുക്കിൽ ഇവർ പെടുന്നത്. വരുൺ ഒരുവിധത്തിൽ നീന്തി ഒരു പാറയിൽ പിടിച്ചു രക്ഷപ്പെട്ടെങ്കിലും തന്റെ കൂട്ടുകാരിലൊരാൾ ദാരുണമായി ഒഴുക്കിൽ പെട്ട് മരിക്കുന്നതു മായ്ക്കാനാവാത്ത ഭീതിയാണ് അവനിൽ സൃഷ്ടിച്ചത്. പിന്നീട് ഒരിക്കലും ഇതുപോലെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ പോകുവാൻ അവൻ ഭയപ്പെട്ടു.’

ഇത് ഒരു ഒറ്റപ്പെട്ട സംഭവമല്ല. അപകടസാഹചര്യങ്ങളിൽ പെട്ടുപോവുന്ന ഒട്ടുമുക്കാൽ ആളുകൾക്കും സംഭവിച്ചേക്കാവുന്ന ഒരു അവസ്ഥയാണിത്. ഈയൊരു അവസ്ഥയെ പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ (PTSD) എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാം.

എന്താണ് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ (PTSD)?

പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ (PTSD) എന്നത് ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്നതോ ഭയപ്പെടുത്തുന്നതോ അപകടകരമായതോ ആയ സംഭവങ്ങൾ അനുഭവിച്ച ചില ആളുകളിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഒരു മാനസിക വൈകല്യമാണ്.

ആഘാതകരമായ ഒരു സാഹചര്യത്തിലും അതിനുശേഷവും ഭയം തോന്നുക സ്വാഭാവികമാണ്. ഭയം ശരീരത്തിന്റെ "പോരാട്ടം-അല്ലെങ്കിൽ ഫ്ലൈറ്റ്" പ്രതികരണത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗമാണ്, ഇത് അപകടസാധ്യത ഒഴിവാക്കാൻ അല്ലെങ്കിൽ പ്രതികരിക്കാൻ നമ്മെ സഹായിക്കുന്നു. ആഘാതത്തിനു ശേഷം ആളുകൾക്ക് നിരവധി പ്രതികരണങ്ങൾ അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം, മിക്ക ആളുകളും കാലക്രമേണ പ്രാരംഭ ലക്ഷണങ്ങളിൽ നിന്ന് സുഖം പ്രാപിക്കുന്നു. എന്നാൽ പ്രശ്നം ദീർഘകാലത്തേക്ക്  തുടരുകയാണെങ്കിൽ അത് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ ആണെന്ന് നമുക്ക് സംശയിക്കാം.

PTSD ഉള്ള ആളുകൾക്ക് അവരുടെ അനുഭവവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട തീവ്രവും അസ്വസ്ഥവുമായ ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും ഉണ്ട്, അത് ആഘാതകരമായ സംഭവം അവസാനിച്ചതിനു ശേഷവും നീണ്ടുനിൽക്കും. ഫ്ലാഷ്ബാക്കുകളിലൂടെയോ പേടിസ്വപ്നങ്ങളിലൂടെയോ അവർ സംഭവത്തെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചേക്കാം; അവർക്ക് സങ്കടമോ ഭയമോ ദേഷ്യമോ തോന്നിയേക്കാം; അവർ മറ്റ് ആളുകളിൽ നിന്ന് വേർപിരിയുകയോ അകന്നുപോകുകയോ ചെയ്തേക്കാം. PTSD ഉള്ള ആളുകൾക്ക് ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് ഓർമിപ്പിക്കുന്ന സാഹചര്യങ്ങളോ ആളുകളെയോ ഒഴിവാക്കാം, മാത്രമല്ല ഉച്ചത്തിലുള്ള ശബ്ദമോ ആകസ്മികമായ സ്പർശനമോ പോലെ സാധാരണമായ ഒന്നിനോട് അവർക്ക് ശക്തമായ പ്രതികൂല പ്രതികരണങ്ങൾ ഉണ്ടായേക്കാം.

PTSD രോഗനിർണയത്തിന് അസ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കുന്ന ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവവുമായി സമ്പർക്കം പുലർത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഒരു സംഭവം നേരിട്ട് അനുഭവിക്കുക, മറ്റുള്ളവർക്ക് സംഭവിക്കുന്ന ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന് സാക്ഷ്യം വഹിക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ അടുത്ത കുടുംബാംഗത്തിനോ സുഹൃത്തിനോ ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവം സംഭവിച്ചുവെന്ന് പഠിക്കുക എന്നിവ എക്സ്പോഷറിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

പ്രളയത്തിനും കോവിഡ് പാൻഡെമിക്കിനും ശേഷം കേരളത്തിൽ PTSD ബാധ പലമടങ്ങ് വർധിച്ചതായി കാണുന്നു. നിരവധി വ്യാജ/ നെഗറ്റീവ് വാർത്തകൾ സോഷ്യൽ മീഡിയയിലൂടെ വ്യാപകമായി പ്രചരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു കാരണം PTSDയുടെ ഉയർന്ന നിരക്കാണ്.

ആർക്കൊക്കെയാണ് പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ അനുഭവപ്പെടുന്നത്?

ആർക്കും ഏത് പ്രായത്തിലും PTSD അനുഭവപ്പെടാം.  ശാരീരികമോ ലൈംഗികമോ ആയ ആക്രമണം, ദുരുപയോഗം, ഒരു അപകടം, ഒരു ദുരന്തം അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് ഗുരുതരമായ സംഭവങ്ങൾ എന്നിവ അനുഭവിച്ചതോ കണ്ടതോ ഏതൊരു വ്യക്തിയിലും ഈ ഡിസോർഡർ കണ്ടുവരുന്നു. PTSD ഉള്ള ആളുകൾ അപകടത്തിലല്ലെങ്കിൽപ്പോലും സമ്മർദമോ ഭയമോ അനുഭവപ്പെട്ടേക്കാം.

PTSD ഉള്ള എല്ലാവരും അപകടകരമായ ഒരു സംഭവത്തിലൂടെ കടന്നുപോയിട്ടുണ്ടാവണമെന്നില്ല. ചിലപ്പോൾ, ഒരു സുഹൃത്ത് അല്ലെങ്കിൽ സ്വന്തം വീട്ടുകാർക്കുണ്ടായ ദുരന്തം പോലും ഒരു വ്യക്തിയിൽ പോസ്റ്റ് ട്രോമാറ്റിക് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ സൃഷ്ടിച്ചേക്കാം.

യുഎസ് ഡിപ്പാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് വെറ്ററൻസ് അഫയേഴ്‌സിന്റെ ഒരു പ്രോഗ്രാമായ നാഷനൽ സെന്റർ ഫോർ പി.ടി.എസ്.ഡി പ്രകാരം, ഓരോ 100 ആളുകളിൽ ആറ് പേർക്കും അവരുടെ ജീവിതത്തിലെ ഏതെങ്കിലും ഘട്ടത്തിൽ PTSD അനുഭവപ്പെടും. പുരുഷന്മാരേക്കാൾ സ്ത്രീകൾക്ക് PTSD വരാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്. ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്റെ ചില വശങ്ങളും ചില ജീവശാസ്ത്രപരമായ ഘടകങ്ങളും (ജീനുകൾ പോലുള്ളവ) ചില ആളുകളെ PTSD വികസിപ്പിക്കാനുള്ള സാധ്യത വർധിപ്പിക്കും.

രോഗലക്ഷണങ്ങളും രോഗനിർണയവും

PTSD യുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ താഴെപ്പറയുന്ന നാല് വിഭാഗങ്ങളായി പെടുന്നു. പ്രത്യേക ലക്ഷണങ്ങൾ തീവ്രതയിൽ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കാം.

a) നുഴഞ്ഞുകയറ്റം: 

ആവർത്തിച്ചുള്ള, അനിയന്ത്രിതമായ ഓർമകൾ പോലെയുള്ള നുഴഞ്ഞുകയറ്റ ചിന്തകൾ; വിഷമിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നങ്ങൾ; അല്ലെങ്കിൽ ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്റെ ഫ്ലാഷ്ബാക്ക് എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഫ്ലാഷ്ബാക്കുകൾ വളരെ സ്പഷ്ടമായേക്കാം, ആളുകൾക്ക് തങ്ങൾക്കുണ്ടായ ആഘാതകരമായ അനുഭവം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയോ അല്ലെങ്കിൽ അവരുടെ കൺമുന്നിൽ അത് കാണുകയോ ചെയ്യുന്നു.

b) ഒഴിവാക്കൽ: 

ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഓർമപ്പെടുത്തലുകൾ ഒഴിവാക്കുന്നതിൽ ആളുകൾ, സ്ഥലങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ, വസ്തുക്കൾ, സാഹചര്യങ്ങൾ എന്നിവ ഒഴിവാക്കുന്നത് ഉൾപ്പെട്ടേക്കാം. ആഘാതകരമായ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് ഓർക്കുകയോ ചിന്തിക്കുകയോ ചെയ്യാതിരിക്കാൻ ആളുകൾ ശ്രമിച്ചേക്കാം. എന്താണ് സംഭവിച്ചതെന്നോ അതിനെക്കുറിച്ച് അവർക്ക് എങ്ങനെ തോന്നുന്നുവെന്നോ സംസാരിക്കുന്നത് അവർ എതിർത്തേക്കാം.

c) നിഷേധാത്മകത; 

ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന്റെ പ്രധാന വശങ്ങൾ ഓർക്കാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ, തന്നെക്കുറിച്ചോ മറ്റുള്ളവരെക്കുറിച്ചോ നിലവിലുള്ളതും വികലവുമായ വിശ്വാസങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുന്ന നിഷേധാത്മക ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും (ഉദാ: "ഞാൻ മോശമാണ്," "ആരെയും വിശ്വസിക്കാൻ കഴിയില്ല"); സ്വയം അല്ലെങ്കിൽ മറ്റുള്ളവരെ തെറ്റായി കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന സംഭവത്തിന്റെ കാരണത്തെക്കുറിച്ചോ അനന്തരഫലങ്ങളെക്കുറിച്ചോ ഉള്ള വികലമായ ചിന്തകൾ  എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.

d) അവബോധത്തിലും മാനസികാവസ്ഥയിലും ഉത്തേജനത്തിലും പ്രതിപ്രവർത്തനത്തിലുമുള്ള മാറ്റങ്ങൾ: 

നിരന്തരമായ ഭയം, കോപം, കുറ്റബോധം അല്ലെങ്കിൽ ലജ്ജ; മുമ്പ് ആസ്വദിച്ച പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ വളരെ കുറവ് താൽപ്പര്യം; മറ്റുള്ളവരിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തുകയോ വേർപിരിയുകയോ ചെയ്യുക; അല്ലെങ്കിൽ പോസിറ്റീവ് വികാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ കഴിയാത്തത് (സന്തോഷത്തിന്റെയോ സംതൃപ്തിയുടെയോ ശൂന്യത) എന്നിവ കാണാവുന്നതാണ്.

ഉത്തേജനവും പ്രതിക്രിയാത്മകവുമായ ലക്ഷണങ്ങളിൽ പ്രകോപിപ്പിക്കലും കോപം ഉളവാകലും ഉൾപ്പെടാം; അശ്രദ്ധമായി അല്ലെങ്കിൽ സ്വയം നശിപ്പിക്കുന്ന രീതിയിൽ പെരുമാറുക; സംശയാസ്പദമായ രീതിയിൽ ചുറ്റുപാടുകളെ അമിതമായി നിരീക്ഷിക്കുക; എളുപ്പത്തിൽ നടുങ്ങുക; അല്ലെങ്കിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതിനോ ഉറങ്ങുന്നതിനോ ഉള്ള പ്രശ്നങ്ങൾ എന്നിവ മുഖ്യ ധാരയിൽ നിൽക്കുന്നു.

ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവത്തിന് വിധേയരായ പലർക്കും സംഭവത്തിന് ശേഷമുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ മുകളിൽ വിവരിച്ചതിന് സമാനമായ ലക്ഷണങ്ങൾ അനുഭവപ്പെടുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഒരു വ്യക്തിക്ക് PTSD രോഗനിർണയം നടത്താൻ, രോഗലക്ഷണങ്ങൾ ഒരു മാസത്തിൽ കൂടുതൽ നീണ്ടുനിൽക്കുകയും വ്യക്തിയുടെ ദൈനംദിന പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ കാര്യമായ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ അല്ലെങ്കിൽ പ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുകയും വേണം. പല വ്യക്തികളിലും ട്രോമയുടെ മൂന്ന് മാസത്തിനുള്ളിൽ ലക്ഷണങ്ങൾ വികസിക്കുന്നു, എന്നാൽ ലക്ഷണങ്ങൾ പിന്നീട് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുകയും പലപ്പോഴും മാസങ്ങളും ചിലപ്പോൾ വർഷങ്ങളും തുടരുകയും ചെയ്യും. വിഷാദരോഗം, ലഹരിവസ്തുക്കളുടെ ഉപയോഗം, മെമ്മറി പ്രശ്നങ്ങൾ, മറ്റ് ശാരീരികവും മാനസികവുമായ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള മറ്റ് അനുബന്ധ അവസ്ഥകളിലാണ് PTSD പലപ്പോഴും സംഭവിക്കുന്നത്.

അനുബന്ധ അവസ്ഥകൾ

1. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ

PTSD ചെയ്യുന്നതുപോലെ, ഒരു ആഘാതകരമായ സംഭവത്തോടുള്ള പ്രതികരണത്തിലാണ് അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ സംഭവിക്കുന്നത്, ലക്ഷണങ്ങൾ സമാനമാണ്. എന്നിരുന്നാലും, ഇവന്റ് കഴിഞ്ഞ് മൂന്ന് ദിവസത്തിനും ഒരു മാസത്തിനും ഇടയിലാണ് ലക്ഷണങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നത്. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ ഉള്ള ആളുകൾക്ക് ആഘാതം പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാം, ഫ്ലാഷ്ബാക്ക് അല്ലെങ്കിൽ പേടിസ്വപ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം, കൂടാതെ തങ്ങളെത്തന്നെ മരവിപ്പിക്കുകയോ വേർപെടുത്തുകയോ ചെയ്യാം. ഈ ലക്ഷണങ്ങൾ അവരുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തിൽ വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടുകളും പ്രശ്നങ്ങളും ഉണ്ടാക്കുന്നു. അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ ഉള്ളവരിൽ പകുതിയോളം പേർക്ക് PTSD സംഭവിക്കാം. വ്യക്തികൾ തമ്മിലുള്ള അക്രമം (ഉദാഹരണത്തിന്, ബലാത്സംഗം, ആക്രമണം, അടുപ്പമുള്ള പങ്കാളി അക്രമം) അനുഭവിക്കുന്ന വ്യക്തികളിൽ അക്യൂട്ട് സ്ട്രെസ് ഡിസോർഡർ 19% മുതൽ 50% വരെ  കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.

കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയർ തെറാപ്പി ഉൾപ്പെടെയുള്ള സൈക്കോതെറാപ്പി രോഗലക്ഷണങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കാനും അവ വഷളാകുന്നതിൽ നിന്നും PTSD ആയി വികസിക്കുന്നത് തടയാനും സഹായിക്കും. ആന്റീഡിപ്രസന്റുകൾ പോലുള്ള മരുന്നുകൾ രോഗലക്ഷണങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കാൻ സഹായിക്കും.

2. അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്റ് ഡിസോർഡർ

സമ്മർദപൂരിതമായ ഒരു ജീവിത സംഭവത്തിന് (അല്ലെങ്കിൽ ഇവന്റുകൾ) പ്രതികരണമായാണ് അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്റ് ഡിസോർഡർ സംഭവിക്കുന്നത്. പിരിമുറുക്കമോ സങ്കടമോ നിരാശയോ തോന്നുന്നത് ലക്ഷണങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടാം; മറ്റ് ആളുകളിൽ നിന്ന് പിൻവാങ്ങൽ; ധിക്കാരപരമായി പ്രവർത്തിക്കുക അല്ലെങ്കിൽ ആവേശകരമായ പെരുമാറ്റം കാണിക്കുക; അല്ലെങ്കിൽ വിറയൽ, ഹൃദയമിടിപ്പ്, തലവേദന തുടങ്ങിയ ശാരീരിക പ്രകടനങ്ങൾ എന്നിവയാണ് പ്രധാന ലക്ഷണങ്ങൾ. രോഗലക്ഷണങ്ങൾ ഒരാളുടെ ജീവിതത്തിന്റെ പ്രധാന മേഖലകളിൽ, ഉദാഹരണത്തിന്, ജോലിസ്ഥലത്തോ സ്‌കൂളിലോ സാമൂഹിക ഇടപെടലുകളിലോ കാര്യമായ അസ്വസ്ഥതയോ പ്രശ്‌നങ്ങളോ ഉണ്ടാക്കുന്നു. അഡ്ജസ്റ്റ്മെൻറ് ഡിസോർഡേഴ്സിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ സമ്മർദകരമായ ഒരു സംഭവത്തിന്റെ മൂന്ന് മാസത്തിനുള്ളിൽ ആരംഭിക്കുന്നു, സമ്മർദ്ദം അല്ലെങ്കിൽ അതിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങൾ അവസാനിച്ചതിനു ശേഷം ആറ് മാസത്തിൽ കൂടുതൽ നീണ്ടുനിൽക്കില്ല.

സ്‌ട്രെസർ ഒരൊറ്റ സംഭവമായിരിക്കാം (റൊമാന്റിക് വേർപിരിയൽ പോലുള്ളവ), അല്ലെങ്കിൽ ക്യുമുലേറ്റീവ് ഇഫക്‌റ്റുള്ള ഒന്നിലധികം ഇവന്റുകൾ ഉണ്ടാകാം. പിരിമുറുക്കങ്ങൾ ആവർത്തിച്ചുള്ളതോ തുടർച്ചയായതോ ആകാം (വർധിച്ചുവരുന്ന വൈകല്യത്തോടുകൂടിയ വേദനാജനകമായ അസുഖം പോലുള്ളവ). സമ്മർദങ്ങൾ ഒരൊറ്റ വ്യക്തിയെയോ ഒരു മുഴുവൻ കുടുംബത്തെയോ ഒരു വലിയ ഗ്രൂപ്പിനെയോ സമൂഹത്തെയോ ബാധിച്ചേക്കാം (ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു പ്രകൃതി ദുരന്തത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ).

ഔട്ട്‌പേഷ്യന്റ് മാനസികാരോഗ്യ ചികിത്സയിലുള്ള 5% മുതൽ 20% വരെ ആളുകൾക്ക് അഡ്ജസ്റ്റ്‌മെന്റ് ഡിസോർഡറിന്റെ പ്രധാന രോഗനിർണയം ഉണ്ടെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. കാൻസർ ബാധിച്ച മുതിർന്നവരിൽ 15% ത്തിലധികം പേർക്ക് അഡ്ജസ്റ്റ്മെന്റ് ഡിസോർഡർ ഉണ്ടെന്ന് അടുത്തിടെ നടത്തിയ ഒരു പഠനം കണ്ടെത്തി. ഇത് സാധാരണയായി സൈക്കോതെറാപ്പി ഉപയോഗിച്ചാണ് ചികിത്സിക്കുന്നത്.

3. ഡിസിൻഹിബിറ്റഡ് സോഷ്യൽ എൻഗേജ്‌മെന്റ് ഡിസോർഡർ

രണ്ട് വയസ്സിന് മുമ്പ് കടുത്ത സാമൂഹിക അവഗണനയോ ദാരിദ്ര്യമോ അനുഭവിച്ച കുട്ടികളിലാണ് ഡിസിൻഹിബിറ്റഡ് സോഷ്യൽ എൻഗേജ്‌മെന്റ് ഡിസോർഡർ കാണപ്പെടുന്നത്. റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്‌മെന്റ് ഡിസോർഡറിന് സമാനമായി, കുട്ടികൾക്ക് ആശ്വാസം, ഉത്തേജനം, വാത്സല്യം എന്നിവയ്‌ക്കുള്ള അടിസ്ഥാന വൈകാരിക ആവശ്യങ്ങൾ ഇല്ലാത്തപ്പോൾ അല്ലെങ്കിൽ പരിചരിക്കുന്നവരിൽ ആവർത്തിച്ചുള്ള മാറ്റങ്ങൾ (അടയ്‌ക്കിടെയുള്ള ഫോസ്റ്റർ കെയർ മാറ്റങ്ങൾ പോലുള്ളവ) സ്ഥിരമായ അറ്റാച്ച്‌മെന്റുകൾ രൂപപ്പെടുന്നതിൽ നിന്ന് അവരെ തടയുമ്പോൾ ഇത് സംഭവിക്കാം.

നിരോധിത സാമൂഹിക ഇടപെടൽ ഡിസോർഡറിന്റെ വ്യാപനം അജ്ഞാതമാണ്, പക്ഷേ ഇത് അപൂർവമാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. കഠിനമായി അവഗണിക്കപ്പെട്ട കുട്ടികളിൽ ഭൂരിഭാഗവും ഈ അസുഖം ഉണ്ടാവണമെന്നില്ല. കുട്ടിക്ക് വൈകാരികമായി ലഭ്യമായ ഒരു അറ്റാച്ച്‌മെന്റ് ഫിഗർ ഉണ്ടെന്ന് ഉറപ്പാക്കാൻ പരിചരിക്കുന്നവർ ശ്രമിക്കുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ചികിത്സാ രീതി.

4. റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്മെന്റ് ഡിസോർഡർ

ജീവിതത്തിന്റെ ആദ്യ വർഷങ്ങളിൽ കടുത്ത സാമൂഹിക അവഗണനയോ ഇല്ലായ്മയോ അനുഭവിച്ച കുട്ടികളിൽ റിയാക്ടീവ് അറ്റാച്ച്മെന്റ് ഡിസോർഡർ സംഭവിക്കുന്നു. കുട്ടികൾക്ക് ആശ്വാസം, ഉത്തേജനം, വാത്സല്യം എന്നിവയ്ക്കുള്ള അടിസ്ഥാന വൈകാരിക ആവശ്യങ്ങൾ ഇല്ലാത്തപ്പോൾ അല്ലെങ്കിൽ പരിചരിക്കുന്നവരിൽ ആവർത്തിച്ചുള്ള മാറ്റങ്ങൾ (ഇടയ്ക്കിടെ വളർത്തുന്ന പരിചരണ മാറ്റങ്ങൾ പോലുള്ളവ) സ്ഥിരമായ അറ്റാച്ച്മെന്റുകൾ രൂപപ്പെടുന്നതിൽ നിന്ന് അവരെ തടയുമ്പോൾ ഇത് സംഭവിക്കാം.

കുട്ടികളും കൗമാരക്കാരും ട്രോമയോട് എങ്ങനെ പ്രതികരിക്കുന്നു?

കുട്ടികൾക്കും കൗമാരക്കാർക്കും ആഘാതത്തോട് അങ്ങേയറ്റത്തെ പ്രതികരണങ്ങൾ ഉണ്ടാകാം, എന്നാൽ അവരുടെ ചില ലക്ഷണങ്ങൾ മുതിർന്നവരിൽ കാണുന്നതുപോലെ ആയിരിക്കണമെന്നില്ല.

 6 വയസ്സിന് താഴെയുള്ള കുട്ടികളിൽ, ഈ ലക്ഷണങ്ങൾ ഉൾപ്പെടാം:

1. ടോയ്‌ലറ്റ് ഉപയോഗിക്കാൻ പഠിച്ച ശേഷം കിടക്കയിൽ തന്നെ മൂത്രമൊഴിക്കുക.

2. സംസാരിക്കാൻ മറക്കുകയോ സംസാരിക്കാൻ കഴിയാതിരിക്കുകയോ ചെയ്യുക.

3. കളിക്കുന്ന സമയത്ത് ഭയപ്പെടുത്തുന്ന സംഭവം എടുത്തിടുകയോ അനുകരിക്കുകയോ ചെയ്യുക.

4. മാതാപിതാക്കളുമായോ മറ്റ് മുതിർന്നവരുമായോ അസാധാരണമായി പറ്റിനിൽക്കുക.

മുതിർന്ന കുട്ടികളും കൗമാരക്കാരും സാധാരണയായി മുതിർന്നവരിൽ കാണുന്നതുപോലെയുള്ള ലക്ഷണങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു. 

വിനാശകരവും അനാദരവും നിറഞ്ഞ പെരുമാറ്റങ്ങളും അവർ കാണിച്ചേക്കാം. പ്രായമായ കുട്ടികൾക്കും കൗമാരക്കാർക്കും പരിക്കോ മരണമോ തടയാൻ കഴിയാത്തതിൽ കുറ്റബോധം തോന്നിയേക്കാം. പ്രതികാര ചിന്തകളും അവർക്കുണ്ടാകാം.

എപ്പോൾ ഡോക്ടറെ കാണണം?

ഒരു മാസത്തിലേറെയായി ആഘാതകരമായ ഒരു സംഭവത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾക്ക് അസ്വസ്ഥമായ ചിന്തകളും വികാരങ്ങളും ഉണ്ടെങ്കിൽ, അവ ഗുരുതരമാണെങ്കിൽ, അല്ലെങ്കിൽ നിങ്ങളുടെ ജീവിതം വീണ്ടും നിയന്ത്രണത്തിലാക്കുന്നതിൽ നിങ്ങൾക്ക് പ്രശ്‌നമുണ്ടെന്ന് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ, നിങ്ങളുടെ ഡോക്ടറുമായോ മാനസികാരോഗ്യ പ്രൊഫഷണലുമായോ സംസാരിക്കുന്നാവുന്നതാണ് . എത്രയും വേഗം ചികിത്സ ലഭിക്കുന്നത് PTSD ലക്ഷണങ്ങൾ വഷളാകുന്നത് തടയാൻ സഹായിക്കും.

ട്രോമ അനുഭവിക്കുന്ന എല്ലാവർക്കും PTSD ഉണ്ടാവണമെന്നില്ല എന്നത് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതാണ്, കൂടാതെ PTSD ഉണ്ടാവുന്ന എല്ലാവർക്കും മാനസിക ചികിത്സ ആവശ്യമില്ല. ചില ആളുകൾക്ക്, PTSD യുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ കാലക്രമേണ കുറയുന്നു അല്ലെങ്കിൽ അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു. മറ്റുള്ളവർ അവരുടെ പിന്തുണാ സംവിധാനത്തിന്റെ (കുടുംബം, സുഹൃത്തുക്കൾ അല്ലെങ്കിൽ പുരോഹിതന്മാർ) സഹായത്തോടെ മെച്ചപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ PTSD ഉള്ള പലർക്കും തീവ്രവും അപ്രാപ്തമാക്കാവുന്നതുമായ മാനസിക ക്ലേശങ്ങളിൽ നിന്ന് കരകയറാൻ പ്രൊഫഷണൽ ചികിത്സ ആവശ്യമാണ്. ആഘാതം കഠിനമായ അസ്വസ്ഥതയിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാം എന്നത് ഓർത്തിരിക്കേണ്ടത് പ്രധാനമാണ്. ആ ദുരിതം വ്യക്തിയുടെ തെറ്റല്ല, PTSD ചികിത്സിക്കാവുന്നതാണ്. ഒരു വ്യക്തി എത്രയും വേഗം ചികിത്സ നേടുന്നുവോ അത്രയും സുഖം പ്രാപിക്കാനുള്ള സാധ്യത കൂടുതലാണ്.

PTSD ചികിത്സ എപ്രകാരമാണ് നോക്കാം

PTSD-യിൽ നിന്ന് കരകയറാൻ ആളുകളെ സഹായിക്കുന്നതിന് സൈക്യാട്രിസ്റ്റുകളും മറ്റ് മാനസികാരോഗ്യ പ്രൊഫഷണലുകളും വിവിധ ഫലപ്രദമായ (ഗവേഷണ-തെളിയിക്കപ്പെട്ട) രീതികൾ ഉപയോഗിക്കുന്നു. ടോക്ക് തെറാപ്പിയും (സൈക്കോതെറാപ്പി) മരുന്നുകളും PTSD യ്ക്ക് ഫലപ്രദമായ തെളിവുകൾ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ചികിത്സകൾ നൽകുന്നു.

എപ്രകാരമുള്ള മരുന്നുകൾ നൽകാം? 

PTSD യുടെ ലക്ഷണങ്ങൾ നിയന്ത്രിക്കാൻ മരുന്നുകൾ സഹായിക്കും.  ചില ആന്റീഡിപ്രസന്റുകൾ PTSD യുടെ പ്രധാന ലക്ഷണങ്ങളെ ചികിത്സിക്കാൻ സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. അവ ഒറ്റയ്ക്കോ സൈക്കോതെറാപ്പിയോ മറ്റ് ചികിത്സകളുമായോ ഉപയോഗിക്കുന്നു. മരുന്നുകൾ നൽകുന്ന രോഗലക്ഷണ ആശ്വാസം നിരവധി ആളുകളെ, സൈക്കോതെറാപ്പി കൂടുതൽ ഫലപ്രദമാക്കുവാൻ സഹായിക്കും.

ഉത്കണ്ഠയും ശാരീരിക അസ്വസ്ഥതയും കുറയ്ക്കാൻ മറ്റ് മരുന്നുകൾ ഉപയോഗിക്കാം, അല്ലെങ്കിൽ PTSD ഉള്ള പലരെയും ബുദ്ധിമുട്ടിക്കുന്ന പേടിസ്വപ്നങ്ങളും ഉറക്ക പ്രശ്നങ്ങളും ചികിത്സിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കാം

1. കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറൽ തെറാപ്പി

സൈക്കോതെറാപ്പിയുടെ ഒരു വിഭാഗമായ, കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയർ തെറാപ്പി (CBT) വളരെ ഫലപ്രദമാണ്. കോഗ്നിറ്റീവ് പ്രോസസ്സിങ് തെറാപ്പി, നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന എക്സ്പോഷർ തെറാപ്പി, സ്ട്രെസ് ഇനോക്കുലേഷൻ തെറാപ്പി (ചുവടെ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നത്) എന്നിവ PTSD ചികിത്സിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന CBT തരങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

a) കോഗ്നിറ്റീവ് പ്രോസസ്സിങ് തെറാപ്പി - എന്നത് PTSD, കോമോർബിഡ് ലക്ഷണങ്ങൾ എന്നിവ ചികിത്സിക്കുന്നതിനായി പ്രത്യേകം രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഒരു തെളിവ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള, കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറൽ തെറാപ്പി ആണ്. ആഘാതം മൂലം വേദനാജനകമായ നിഷേധാത്മക വികാരങ്ങളും (നാണക്കേട്, കുറ്റബോധം മുതലായവ) വിശ്വാസങ്ങളും ("ഞാൻ പരാജയപ്പെട്ടു;" "ലോകം അപകടകരമാണ്" പോലുള്ളവ) മാറ്റുന്നതിൽ ഇത് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. അത്തരം വേദനാജനകമായ ഓർമകളെയും വികാരങ്ങളെയും നേരിടാൻ തെറാപ്പിസ്റ്റുകൾ വ്യക്തിയെ സഹായിക്കുന്നു.

b)  ദീർഘനാളത്തെ എക്സ്പോഷർ തെറാപ്പി - ആഘാതത്തിന്റെ ആവർത്തിച്ചുള്ള വിശദമായ സങ്കൽപ്പം അല്ലെങ്കിൽ ലക്ഷണം, "ട്രിഗറുകൾ" ലേക്കുള്ള പുരോഗമനപരമായ എക്സ്പോഷറുകൾ,  സുരക്ഷിതവും നിയന്ത്രിതവുമായ രീതിയിൽ ഒരു വ്യക്തിയെ നേരിടാനും ഭയവും ദുരിതവും നിയന്ത്രിക്കാനും സഹായിക്കുന്നു. 

c)  ട്രോമ ഫോക്കസ്ഡ് കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറൽ തെറാപ്പി - എന്നത് കുട്ടികൾക്കും കൗമാരക്കാർക്കും വേണ്ടിയുള്ള ഒരു തെളിവ് അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ചികിത്സാ മാതൃകയാണ്, അത് കോഗ്നിറ്റീവ് ബിഹേവിയറൽ, ഫാമിലി, ഹ്യൂമനിസ്റ്റിക് തത്വങ്ങളും ടെക്നിക്കുകളും ഉപയോഗിച്ച് കൊണ്ടുള്ള ട്രോമ-സെൻസിറ്റീവ് ഇടപെടലുകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.

2. PTSD-ക്കുള്ള ഐ മൂവ്‌മെന്റ് ഡിസെൻസിറ്റൈസേഷനും റീപ്രോസസിങ്ങും - ഏകദേശം 3 മാസത്തിനുള്ളിൽ നൽകുന്ന ഒരു ട്രോമ-ഫോക്കസ്ഡ് സൈക്കോതെറാപ്പിയാണ്. ആഘാതത്തിന്റെ ഓർമ പുനഃക്രമീകരിക്കാൻ ഈ തെറാപ്പി ഒരു വ്യക്തിയെ സഹായിക്കുന്നു. ഒരു സെഷനിലെ അനുഭവങ്ങളിൽ ചിന്തകൾ, ചിത്രങ്ങൾ, വികാരങ്ങൾ എന്നിവയിലെ മാറ്റങ്ങൾ ഉൾപ്പെട്ടേക്കാം. ആവർത്തിച്ചുള്ള സെഷനുകൾക്ക് ശേഷം, മെമ്മറി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു, മാത്രമല്ല അതിന്റെ രീതിയിൽ (നെഗറ്റീവ് രീതിയിൽ) മാറ്റങ്ങൾ അനുഭവപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.

3. ഗ്രൂപ്പ് തെറാപ്പി - സമാനമായ ആഘാതകരമായ സംഭവങ്ങളിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെട്ടവരെ അവരുടെ അനുഭവങ്ങളും പ്രതികരണങ്ങളും സുഖകരവും വിവേചനരഹിതവുമായ ഒരു ക്രമീകരണത്തിലൂടെ പങ്കിടാൻ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു. അനേകം ആളുകൾ ഒരേ രീതിയിൽ പ്രതികരിക്കുകയും ഒരേ വികാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കുകയും ചെയ്യുമെന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ ഗ്രൂപ്പ് അംഗങ്ങൾ പരസ്പരം സഹായിക്കുന്നു. PTSD ഉള്ള വ്യക്തിയുടെ പെരുമാറ്റവും ദുരിതവും മുഴുവൻ കുടുംബത്തെയും ബാധിക്കുമെന്നതിനാൽ ഫാമിലി തെറാപ്പി സഹായിച്ചേക്കാം.

വ്യക്തിപരവും പിന്തുണ നൽകുന്നതും സൈക്കോഡൈനാമിക് തെറാപ്പികളും പോലുള്ള മറ്റ് സൈക്കോതെറാപ്പികൾ PTSD യുടെ വൈകാരികവും വ്യക്തിപരവുമായ വശങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. അവരുടെ ആഘാതങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മപ്പെടുത്തലുകളിലേക്ക് സ്വയം വെളിപ്പെടുത്താൻ ആഗ്രഹിക്കാത്ത ആളുകൾക്ക് ഇത് സഹായകമായേക്കാം.

എപ്പോഴും ഓർക്കുക, നിങ്ങൾക്ക് PTSD ഉണ്ടെന്ന് കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ടെങ്കിൽ, അത് ബലഹീനതയുടെ ലക്ഷണമല്ല. ശരിയായ സമീപനത്തിലൂടെ, ഇത് പൂർണമായും സുഖപ്പെടുത്താം.

Content Summary: Post-traumatic stress disorder