FEATURED CONTENT

സ്ട്രോക്ക് : തലച്ചോറിനെ രക്ഷിക്കുന്നതിൽ ഓരോ സെക്കൻഡും വിലപ്പെട്ടത്

എല്ലാ വർഷവും ഒക്ടോബർ 29ന് ലോക പക്ഷാഘാത ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിൽ വർധിച്ചുവരുന്ന പക്ഷാഘാതം നിയന്ത്രിക്കുന്നതിൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. Together we are #GreaterThan Stroke എന്നതാണ് ഇൗ വർഷത്തെ സന്ദേശം. ‘സ്ട്രോക്ക്’ എന്ന വാക്ക് അത്ര നിസ്സാരമായി വായിച്ചു വിടേണ്ട ഒന്നല്ല. നിരന്തരം ചലിച്ചിരുന്ന ഒരു വ്യക്തിക്ക് സ്ട്രോക്കോടെ പരസഹായമില്ലാതെ മുൻപോട്ടു പോകാൻ കഴിയാതെ ജീവിതം തകിടം മറയുന്നു. ഒരിക്കൽ സ്ട്രോക്കുണ്ടായ വ്യക്തിക്ക് വീണ്ടും സ്ട്രോക്ക് വരാനുള്ള സാധ്യത വളരെ കൂടുതലാണ്. ഓരോ വർഷവും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ഒന്നരക്കോടി ആളുകൾക്ക് സ്ട്രോക്ക് സംഭവിക്കുന്നതായി കണക്കുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഇതിൽ 50 ലക്ഷത്തോളം പേർ മരിക്കുകയും 50 ലക്ഷത്തോളം പേർക്ക് സ്ഥിരമായ അംഗവൈകല്യമുണ്ടാകുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇത് കുടുംബത്തെയും സമൂഹത്തെയും സമ്മർദത്തിലാക്കുന്നു. കഴിഞ്ഞ രണ്ട് ദശകങ്ങളിൽ സ്ട്രോക്ക് വ്യാപനം 50% വർധിച്ചു. മാറിയ ജീവിത സാഹചര്യത്തിൽ ഓരോ നാലിൽ ഒരാൾക്കും ഇപ്പോൾ സ്ട്രോക്ക് വരാനുള്ള സാധ്യതയുണ്ട്. ഇന്ത്യയിൽ ആയുർദൈർഘ്യം 60 വയസ്സിനു മുകളിലേക്ക് ഉയർന്നതിനാൽ വാർധക്യ സംബന്ധമായ രോഗങ്ങളോടൊപ്പം സ്ട്രോക്ക് പോലുള്ള രോഗങ്ങളുടെയും വർധനവ് രാജ്യത്തുണ്ടാകുന്ന മരണങ്ങളുടെ കാരണങ്ങളിൽ  മൂന്നാമതും അംഗവൈകല്യത്തിന്റെ കാരണങ്ങളിൽ ആറാമതുമാണ്.

എന്താണ് സ്ട്രോക്ക് ?
മസ്തിഷ്കത്തിലേക്കുള്ള രക്ത വിതരണം പെട്ടെന്ന് തടസ്സപ്പെടുമ്പോഴാണ് സ്ട്രോക്ക് സംഭവിക്കുന്നത്. രക്തം കട്ടപിടിച്ച് രക്തധമനി (ഇസ്കെമിക് സ്ട്രോക്ക്) അടയുന്നതിന്റെയോ രക്തക്കുഴൽ പൊട്ടിത്തെറിക്കുന്നതിന്റെയോ (ഹെമറാജിക് സ്ട്രോക്ക്) ഫലമായി ഇത് സംഭവിക്കാം. രണ്ട് സാഹചര്യങ്ങളിലും തലച്ചോറിലേക്കുള്ള ഓക്സിജനും പോഷകാഹാര വിതരണവും തകരാറിലാകുന്നു. ഇത് മസ്തിഷ്ക കോശങ്ങൾക്ക് കേടുപാടുകൾ വരുത്തുകയോ മരണത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നു. സ്വതന്ത്രമായി ചലിക്കാനുള്ള കഴിവുകളുടെ നഷ്ടം, ചിന്തിക്കാനും പ്രതികരിക്കാനുമുള്ള കഴിവ് നഷ്ടമാകുക എന്നിവയാണ് സ്ട്രോക്കിനു ശേഷം രോഗിക്ക് അനുഭവിക്കേണ്ടി വരിക.

സമയത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം
എല്ലാ മെഡിക്കൽ എമർജൻസിയിലും സമയം നിർണായകമാണ് എന്നാൽ  സ്ട്രോക്കിന്റെ കാര്യത്തിൽ നഷ്ടപ്പെട്ട സമയം അക്ഷരാർഥത്തിൽ വിലപ്പെട്ടതാണ്. ദ്രുതഗതിയിൽ അപകടമുണ്ടാക്കാവുന്നതായതുകൊണ്ട് സ്ട്രോക്കുകൾ വളരെ അടിയന്തരമായി ചികിത്സിക്കണം. സ്ട്രോക്ക് സംഭവിക്കുമ്പോൾ, വിവിധ അവയവങ്ങളിലേക്കു സന്ദേശങ്ങൾ കൈമാറുന്ന തലച്ചോറിലെ ന്യൂറോണുകൾ മരിക്കാൻ തുടങ്ങുന്നു. ‌സ്ട്രോക്ക് ചികിത്സിക്കാതെ പോകുന്ന ഓരോ മിനിറ്റിലും ശരാശരി വ്യക്തിക്ക് 1.9 ദശലക്ഷം ന്യൂറോണുകൾ നഷ്ടപ്പെടുന്നു എന്നാണ് പഠനഫലം. ചലനശേഷിയെ ബാധിക്കുന്നത് സ്ട്രോക്കിന്റെ ദൈർഘ്യമനുസരിച്ചാണ്.

B.E.F.A.S.T എന്ന ചുരുക്കപ്പേരിൽ ഓർത്ത് സ്‌ട്രോക്കിന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടെത്തുക

ബാലൻസ് - പെട്ടെന്ന് ബാലൻസ് നഷ്ടപ്പെടുകയും തലകറക്കം അനുഭവപ്പെടുകയും ചെയ്യുക.

കണ്ണുകൾ - കാഴ്ചയ്ക്ക് പെട്ടെന്ന് മങ്ങൽ അനുഭവപ്പെടുക. ഇരട്ടയായി കാണുക.

മുഖം - മുഖം ഒരുവശത്തേക്ക് കോടിപ്പോകുക.

കൈ - കൈകളിൽ ബലഹീനതയോ മരവിപ്പോ ഉണ്ടാകുക, രണ്ട് കൈകളും തുല്യമായി ഉയർത്താൻ കഴിയാതിരിക്കുക.

സംസാരം - ശരിക്കു സംസാരിക്കാൻ കഴിയാതെ പോകുക, നാവ് കുഴയുക.

തലവേദന – കഠിനമായ തലവേദന അനുഭവപ്പെടുക.

മുകളിൽ പറഞ്ഞ ഏതെങ്കിലും ലക്ഷണങ്ങളുണ്ടായാൽ അടിയന്തരമായി വൈദ്യ സഹായം തേടണം. ‌ഒരു ഇസ്കെമിക് സ്ട്രോക്ക് ചികിത്സിക്കാൻ, ഡോക്ടർമാർ എത്രയും വേഗം തലച്ചോറിലേക്കുള്ള രക്തയോട്ടം പുനഃസ്ഥാപിക്കണം. രോഗലക്ഷണങ്ങളുടെ ആദ്യ ലക്ഷണങ്ങളിൽനിന്ന് നാലോ അഞ്ചോ മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ രക്തം കട്ടപിടിക്കാൻ കഴിയുന്ന മരുന്നുകൾ ഇൻട്രാവെൻസായി നൽകണം. ഈ മരുന്നുകൾ എത്രയും വേഗം നൽകുന്നുവോ അത്രയും നല്ലത്. ദ്രുതഗതിയിലുള്ള ചികിത്സ രോഗിയുടെ ജീവിത സാധ്യത വർധിപ്പിക്കുക മാത്രമല്ല, സങ്കീർണതകൾ തടയുകയും ചെയ്യും. കത്തീറ്ററിൽ ഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഉപകരണം ഉപയോഗിച്ച് തലച്ചോറിലെ രക്തക്കുഴലിലെ കട്ട നീക്കം ചെയ്യാൻ ഡോക്ടർമാർക്ക് കഴിയും. ടിഷ്യൂ-ടൈപ്പ് പ്ലാസ്മിനോജൻ ആക്റ്റിവേറ്റർ ഉപയോഗിച്ച് പൂർണമായും നീക്കം ചെയ്യാൻ കഴിയാത്ത വലിയ കട്ടകൾ ഉള്ളവർക്ക് വളരെ ഉപയോഗപ്രദമാണ് മെക്കാനിക്കൽ ത്രോംബെക്ടമി ടെക്നിക്. സെറിബ്രൽ ധമനികളെ തടസ്സപ്പെടുത്തി കട്ടപിടിക്കുന്ന രക്തം ‌വേഗം നീക്കംചെയ്യാൻ മെക്കാനിക്കൽ ത്രോംബെക്ടമി സഹായിക്കുന്നു. മസ്തിഷ്കത്തിലേക്കുള്ള രക്തയോട്ടം ദ്രുതഗതിയിൽ പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നത് അപകടസാധ്യതയുള്ള മസ്തിഷ്ക കോശങ്ങളെ രക്ഷിക്കാനും കേടുപാടുകളുടെ വ്യാപ്തി കുറയ്ക്കാനും ഫലം മെച്ചപ്പെടുത്താനും സഹായിക്കുന്നു. ശസ്ത്രക്രിയ, സർജിക്കൽ ക്ലിപ്പിങ്, എൻഡോവാസ്കുലർ എംബോളൈസേഷൻ എന്നിവ ചികിത്സാ ഓപ്ഷനുകളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. സ്‌ട്രോക്കിനു ശേഷമുള്ള പ്രാരംഭ നിമിഷങ്ങളെ ‘ഗോൾഡൻ അവർ’ എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ട്. വേഗത്തിലുള്ള ഇടപെടൽ രോഗിയുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാനും ശാരീരികവൈകല്യങ്ങളുണ്ടാകുന്നത് തടയാനും സഹായിക്കും.

(ലേഖകൻ എറണാകുളം മെഡിക്കൽ ട്രസ്റ്റ് ആശുപത്രിയിലെ കൺസൽറ്റന്റ് ഇന്റർവൻഷനൽ റേഡിയോളജിസ്റ്റാണ്. ലേഖനം വൈദ്യോപദേശമല്ല, പൊതുവിവരങ്ങൾക്കും വിദ്യാഭ്യാസ ആവശ്യങ്ങൾക്കും വേണ്ടി മാത്രമുള്ളതാണ്. അഭിപ്രായങ്ങൾ വ്യക്തിപരമാണ്.)

നിരാകരണം
ഇൗ ലേഖനം വൈദ്യോപദേശമല്ല. മെഡ്‌ട്രോണിക് പൊതുജന താൽപര്യാർഥം പൊതുവിവരങ്ങൾക്കും വിദ്യാഭ്യാസ ആവശ്യങ്ങൾക്കും വേണ്ടി മാത്രം പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്നതാണ്. അഭിപ്രായങ്ങൾ വ്യക്തിപരം